Fizika o’qitish metodikasi fanidan seminar mashg’ulotlari mavzu: tarbiyada ta’lim texnologiyalari

FIZIKA O’QITISH METODIKASI FANIDAN SEMINAR MASHG’ULOTLARI MAVZULARI
MAVZU: TARBIYADA TA’LIM TEXNOLOGIYALARI.

Fizika kursi davomida o’quvchilar dunyoni bilish mumkinligiga va bilish tuladan yanada tularokka karab borishiga ishonch xosil kilib borishlari lozim. Fan va texnikaning rivojlanishi natijasida tabiatning xali urganilmagan va xayolga xam kelmaydigan sirlarining ochilib borishini kursatib borish muxim axamiyatga egadir.M: atom tuzilishini va kosmosni urganishni.

Fizika kursini ketma-ket urganish orkali o’quvchilar dunyoni bilish mumkinligiga, dunyoning hozirgi zamon fizik manzarasiga ishonch xosil kilib boradilar. Ular dialektik metodni amaliyotga kullash malakasiga xam ega bo’lib boradilar,chunki fizika fanining rivojlanishining uzi dialektik yuldir.

Goyaviy-siyosiy tarbiya

O’quvchilarning goyaviy-siyosiy tarbiyalashda fizika boy materialga egadir.Ma’lumki,davlatimiz siyosati inson xayotini yaxshilashga karatilgandir.Buni amalga oshirishda fan va texnika yutuklarining axamiyati kattadir.

O’quvchilarga fizikaning kupgina bulimiga/yadro fizikasi,plazma,kattik jism fizikasi/ yoki ilmiy texnika progressining ma’lum bir yunalishining tezlashishiga/kuvatli mashinalarning kupayishiga,gidro elektr stantsiyalar kurilishini ortishiga/davlat tomonidan nima uchun katta axamiyat berilayotgani,ularni xalk xujaligini rivojlantirishdagi axamiyatini tushuntiramiz.SHu bilan birga fan va texnikaning u yoki bu soxasining rivojlanishi xalkning turmush drajasini,ish sharoitlarini yaxshilashdagi va madaniy talablarini kondirishdagi rolini kursatib borish orkali o’quvchilarni goyaviy-siyosiy jixatdan tarbiyalab boramiz.

Vatanparvarlik va baynalminal tarbiya.

Fizika darslarida o’quvchilarni vatanparvarlik va baynalminal ruxida tarbiyalashda yirik olimlarning,ixtirochilarning xayoti va ijodiy faoliyatlarini kurib borish katta rol’ uynaydi.Beruniy, Ibn Sino va bos hkalarning ilmiy ixtirolari xaqida xikoya kilib,ularning vatanparvarligi,fanga berirganliklari ustida to’xtalib utish lozim.

O’qituvchining vazifasi olimlarning fan, texnika, madaniyatning rivojlanishdagi xizmatlarini va ularning kashfiyotlari insoniyatga kanday xizmat kilayotganini ta’sirchan xolda obrazli kilib ochib berishdan iboratdir.

Fizika darslarida kuplab chet el olimlarining /B.Paskal, A.O.Popov, R.Guk, X.Gyuyngens, V.Rentgen, G.Gerts, Kyuri/ilmiy faoliyatlarini yoritib borish orkali fan va texnikaning baynalminal xarakterga ega ekanini kursatib boramiz.Bu esa o’quvchilarda dustlik va boshqa mamlakat xalklarini xurmat kilish xissiyotlarini shakllantirishga xizmat kiladi.Masalan:Reaktiv xarakatni urganish vaktida kosmonavtikaning rivojlanish bosqichlari,uning asoschisi K.E.TSiolkovskiy ekani,A.Dender boshlik gruppa birinchi bo’lib suyuk yonilgida ishlaydigan dvigatel’,raketa va snaryadlar kurgani, S.P.Korolyov/bosh konstruktor/ raketa-kosmik texnikaga / kosmonavtikaga/ katta xissa kushganini aytib utamiz.

Vatanparvarlik va baynalminal tarbiya bilan boglagan xolda o’quvchilarni xarbiy vatanparvarlik ruxida xam tarbiyalab boramiz.Buni kuyidagicha yullar bilan amalga oshirish maksadga muvofikdir:

-o’quvchilarga vatanni ximoya kilishda, xarbiy texnikani barpo kilishda va kurollanishda fizikaning rolini tushuntirish;

-fizika darslarida uranilayotgan materialni /hodisa, konun/ xarbiy texnikada kullanishini anik kursatish;

-xarbiy xizmatda zarur bulgan amaliyot bilim-malakani shakllantirish /asboblar bilan ulchash, hisoblash ishlarini olib borish va x.k./;

-masala echish jarayonida xarbiy texnikada uchrab turadigan fizik kattaliklarning kiymatlarini real dunyoga olib kirish /tezlik,bosim, kuvvat/.

Shunday kilib fizika kursini urgatish orkali o’quvchilarni xarbiy vatanparvarlik ruxida tarbiyalab, ularni Vatanni ximoya kilishga tayyor bulishlarini shakllantirib boriladi.

Mexnat tarbiyasi

Tarbiyaning bosh vazifalaridan biri o’quvchilarning akliy va jismoniy mexnatga tayyorlab borishdan iboratdir. Bunda mexnat birinchi xayot talabi bo’lib kolsin.

Fizika o’qitish jarayonida mexnat tarbiyasining asosi politexnik ta’limdan iboratdir, o’quvchilar ishlab chiqarishning etakchi tarmoklari bilan tanishadilar. mashina va asboblarning turli ishlab chiqarish jarayonlarining fizik asoslarini urganadilar.

Mexnat tarbiyasini amalga oshirishda laboratoriya ishlarini mustaqil bajarishga urgatish, fizika xonasidagi asbob va kurollarni namunali ravishda saklab borishga urgatish ijobiy ta’sir kursatadi.O’quvchilarni mexnasevarlik ruxida tarbiyalashda olimlarning va ixtirochilarning ishlaridan misollar keltirib borish ijobiy natijalar beradi. /Edison, N’yuton, Polzunov,Lomonosov,Faradey,Vavilov va x.k./

Estetik tarbiya

Fizika darslarida fizik nazariyalarning va fundamental tajribalarning mukammalligini va ixchamligini, inson fikrining chiroyi va kuchini kursatish orkali o’quvchilarning estetik tasavvurlarini shakllantirib boramiz.Fizik masalalarni ixcham va ratsional metodda echish, kurgazmali va ratsional tajribalarni namoyish kilish va asboblarni chiroyli, ixcham tayyorlanganligini kursatish, xamda o’quvchilarni daftarlariga chiroyli va tartibli yozishga, uy topshiriklarini mukammal tayyorlashga urgatish, laboratoriya ishlarini xam doim anik va chiroyli bajarishga odatlantirish estetik tarbiyada katta axamiyatga egadir.

Politexnik ta’lim

Fizika o’qitish jarayonida politexnik ta’limni amalga oshirish hozirgi zamonda fan va texnikaning rivojlanishini e’tiborga olgan xolda,butun fizika kursining amaliy yunalishini ketma-ket va mantikiy yulini va uning /politexnik ta’limning / mazmuni xamda maksadiga mos keluvchi o’qitish metodini tanlashni takazo etadi.

Politexnik ta’limni amalga oshirishda fizika kursining vazifalari asosan kuyidagilardan iboratdir:

-o’quvchilarni hozirgi zamon sanoat va kishlok xujalik ishlab chiqarishning fizik printsiplari bilan tanishtirib borish asosida ilmiy-texnik tafakkurlarini rivojlantirish;

-o’quvchilarni fizika- texnika masalalarini echishda nazariy bilimlarini kullay olish kobiliyatlarini /maxoratlarini/ shakllantirish;

-o’quvchilarda eng kup ishlatiladigan nazorat-ulchov asboblarini, energiya manbalarini boshkarish asboblarini kullay olish maxorati va malakasini xosil kilish;

-o’quvchilarning Shaxciy sifatlarini,mexnatga,tabiat va texnikaga to’g’ri munosabatda bulishlarini,tashabbuskorliklarini shakllantirish.

Politexnik ta’limni amalga oshirish metodlari va shakllari kuyidagilardan iborat:

a/ o’qituvchi tomonidan fizik hodisa va konunlarning kullanishlarini tushuntirish;

b/ mashina va texnik kurilmalarning ishlash printsiplarini tajribada namoyish kilish;

v/ fizik-texnik mazmunga ega bulgan kinofil’m va telefil’mlarni kursatish;

g/ ishlab-chiqarish joylariga ekskursiyalar uyushtirish;

d/ o’quvchilarning mustaqil kuzatishlarini tashkil kilish;

e/ texnik asboblarni urganishga oid laboratoriya ishlarini bajarish;

j/ fizika-texnika tugaragiga doir ommabol adabietlarni sinfdan tashkari ukishni va ularni maktabda kurgazmasini tashkil kilish.