Fizika kursi


XIII-BOB. ELEKTROMAGNIT INDUKSIYA



Download 2,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet106/268
Sana11.01.2022
Hajmi2,6 Mb.
#348187
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   268
Bog'liq
fizika kursi

XIII-BOB. ELEKTROMAGNIT INDUKSIYA 

 

13.1-§. Elektromagnit induksiya hodisasi 

 

Ersted elektr toki yordamida magnit maydon olinishini tajribada 



ko‘rsatdi.  Ersted tajribalari  haqida  xabar topgan ingliz  fizigi  M.Faradey 

aytilgan  bog‘lanishining  ikkinchi  tomonini  -  magnit  hodisalari  bilan 

elektr  hodisalari  orasida  bog‘lanishni  axtarishga  kirishdi.  Faradey 

izlanishlari 10 yil davom etdi. U sabot-matonat va tirishqoqlik bilan juda 

ko‘p mehnat qildi, tinmay izlandi va nihoyat, magnit maydon yordamida 

elektr toki olishga muyassar bo‘ldi. Faradey bu tokni induksion tok deb 

atadi. Faradey tajribalari bilan tanishaylik. 

1.  Agar  doimiy  magnit  berk  o‘ramli 

g‘altak  ichiga  kiritilsa  yoki  undan  chiqarilsa 

(13.1-rasm),  konturda  induksion  tok  hosil 

bo‘ladi;  doimiy  magnitning  N  qutbi  g‘altakka 

yaqinlashganda  galvanometrning  strelkasi  bir 

tomonga,  magnit  g‘altakdan  uzoqlashtirilganda 

esa 


qarama-qarshi 

tomonga 


og‘adi, 

bu 


induksion  tokning  yo‘nalishi  o‘zgarganidan 

dalolat  beradi.  Magnit  qancha  kuchli,  uning 

harakati qancha tez va g‘altak o‘ramlari qancha 

ko‘p bo‘lsa, induksion tokning qiymati shuncha 

katta bo‘ladi. Magnitning ikkinchi S qutbi bilan ham yuqoridagi tajribani 

qaytarish mumkin. 

2.  Bitta  g‘altakka  bir-

biridan  izolyatsiyalangan  ikki  sim 

o‘ralgan  bo‘lsin.  Birinchi  o‘ram 

kalit  (K)  orqali  tok  manbai  (B)  ga 

ulangan. 

Ikkinchi 

g‘altakning 

uchlari  esa  galvanometr  (G)  ga 

ulangan.  Birinchi  o‘ramni  tok 

manbaiga  ulash  va  uzish  vaqtida 

ikkinchi  o‘ramda  qisqa  muddatli 

induksion  tok  qayd  qilingan.  Bu 

hodisaga  elektromagnit  induksiya  deb  ataladi.  Keyinchalik  Faradey 

eleketromagnit  induksiya  hodisasini  yuqoridek  turli  xil  variantlarda 

amalga oshirdi. Faradey tajribalarini tahlil qilib quyidagi xulosaga keldi. 

 

13.2 – rasm.  





a) 




б



13.1-rasm 


 

191


 


Download 2,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish