Fizika kursi



Download 2,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet105/268
Sana11.01.2022
Hajmi2,6 Mb.
#348187
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   268
Bog'liq
fizika kursi

Masalalar 

 

40-masala.  Uzunligi  l=20sm  va  diametri  D=5sm  g‘altak  tayyorlash 

kerak,  uning  hosil  qiladigan  magnit  maydon  kuchlanganligi  H=1008 

A/m  bo‘lsin.  Quyidagilarni  hisoblang:  a)  bu  g‘altaklarning  I

n

  amper  –



o‘ramlari  sonini:  b)  agar  u  diametri  d=0,5mm  bo‘lgan  mis  simdan 


 

185


tayyorlangan  bo‘lsa,  g‘altak  uchlariga  beriladigan  U  potensiallar 

ayirmasini toping. Misning solishtirma qarshiligi 



Om

8

10



71

,

1



=

ρ



m. 

Berilgan: 

l=20sm, D=5sm=0,05m, H=1008 A/m ,  

m

mm

d

4

10



5

,

0



5

,

0



=



=



Om

8

10

71



,

1



=

ρ



 

 

I



n 

~?, U~? 



Yechish.  a)  g‘altak  ichidagi  magnit  maydon  kuchlanganligini  hisoblash 

formulasiga  muvofiq 



l

In

H

=

,bu  yerda  n  -g‘altak  o‘ramlari  soni,  I  -



undagi  tok  kuchi.  U  holda  In=Hl=1008A/m0,2m  =  201,6A=201,6 

amper-o‘ram (12.2-§ ga qarang). 

b)  Om  qonuniga  ko‘ra 

S

l

I

IR

U

ρ

=



=

bu  yerda  R-simning  qarshiligi, 

4

2

d



S

π

=



–simning ko‘ndalang kesim yuzi, 

Dn

h

π

=



 –simning uzunligi, 

shuning uchun 



V

d

In

D

U

76

,



2

10

25



6

,

201



05

,

0



10

71

,



1

4

)



(

4

8



8

2

=





=



=

ρ





41-masala.  Magnit  maydon  kuch  chiziqlariga 

0

30



=

α

burchak  ostida 



joylashgan  l=0,25m  uzunlikdagi  to‘g‘ri  o‘tkazgichga  F

A

=3N  kuch  bilan 



ta’sir  qiladi.  Agar  o‘tkazkichdagi  tok  kuchi  I=30A  bo‘lsa,  magnit 

maydonning B induksiyasi topilsin. 



Berilgan: 

0

30



=

α

F



A

=3N  

 

 

l=0,25m,  I=30A 



 

 

B ~? 

 

Yechish.  Amper  qonuniga  binoan,  magnit  maydonidagi  tokli 

o‘tkazgichga 

α

sin


A

IlB

F

=

  kuch  ta’sir  qiladi.  Bundan  izlanayotgan 



magnit maydonining V induksiya vektori quydagicha topiladi. 

α

sin



Il

F

B

A

=



bunda  I-  o‘tkazgichdan  o‘tayotgan  tokning  kuchi,  l-  o‘tkazgichning 

uzunligi, 

α

 – magnit kuch chiziqlari bilan o‘tkazgich orasidagi burchak. 



Oxirgi  ishchi  formulaga  kirgan  barcha  fizik  kattaliklarning  qiymatlarini  

o‘rniga qo‘yib hisoblashni bajaramiz: 




 

186


Tl

Il

F

B

A

8

,



0

5

,



0

25

,



0

10

1



30

sin


25

,

0



30

3

sin



0

=



=



=

=



α

 

42-masala.  Induksiyasi  B=10

-3

Tl  bo‘lgan  bir  jinsli  magnit  maydonda 

R=1,5sm radiusli aylana bo‘ylab harakatlanyotgan elektronning 

υ

 tezligi 



topilsin. 

Elektron 

massasi 

31

10



1

,

9



=



m

kg 

va 


zaryadi 

Kl

e

19

10



6

,

1



=



ga teng. 

Berilgan: 

m

R

2

10



5

,

1



=



B=10

-3

Tl,  



 

 

лп



m

31

10



1

,

9



=



,

Kl

e

19

10



6

,

1



=



 

 

 



υ

~? 


Yechish. Magnit maydonda harakatlanayotgan elektronga ta’sir qiluvchi 

natijali  kuch 

α

ν

sin



B

e

F

A

=

  Lorens  kuchi  va  markazga  intilma 



kuch

R

m

F

i

m

2

.



υ

=

  dan  iborat  bo‘lgani  uchun  elektronning  harakat 



trayektoriyasi aylanadan iborat bo‘ladi. Demak, 

R

m

B

e

2

sin



υ

α

υ



=

 

bunda, l–elektronning zaryadi, m – uning massasi, 



υ

-esa harakat tezligi, 

R-harakat  trayektoriyasining  egrilik  radiusi, 

α

-  elektron  harakat 



yo‘nalishi bilan magnit maydon kuch chiziqlari orasidagi burchak. 

Yuqoridagi tenglikdan elektron tezligini topsak 



m

eBR

α

υ



sin

=

 



Masalada  berilgan  kattaliklarning  son  qiymatlarini  o‘rniga  qo‘yib 

υ

  ni 



topamiz: 

.

10



64

,

2



10

264


,

0

1



,

9

10



5

,

1



6

,

1



10

1

,



9

90

sin



10

5

,



1

10

10



6

,

1



sin

6

7



7

31

0



2

3

19



s

m

kgm

Js

m

eBR

=



=



=

=





=



=



α



υ

 

43-masala. Magnit qutblari orasida joylashtirilgan r=10 sm radiusli sim 

o‘ramga  M

max


=6,5mkN  maksimal  mexanik  moment  ta’sir  qilmoqda. 

O‘ramdagi  tok  kuchi  I=2A.  Magnit  qutblari  orasidagi  maydonning 

magnit  induksiyasi  B  aniqlansin.  Yer  magnit  maydonining  ta’siri 

inobatga olinmasin. 




 

187


Berilgan: 

M

max



=6,5mkN , I=2A 

 

 



r=10 sm=0,1 m  

 

 



B ~? 

Yechish.  Magnit  maydon  induksiyasi  B  ni  magnit  maydonidagi  tokli 

o‘ramga    ta’sir  etuvchi  mexanik  momentning  ifodasidan  aniqlash 

mumkin: 

α

sin



B

P

M

m

=

 



 

 

(1) 



Agar  mexanik  momentining  maksimal  qiymati 

2

π



α

=

  da  (sin90



0

=1) 


bo‘lishini  hamda  P

m

=IS  ekanligini  hisobga  olsak,  (1)  formula  quyidagi 



ko‘rinishini oladi. 

M

max 


IBS 

Bundan 


2

r

S

π

=



ekanligini hisobga olib, quyidagini topamiz 

I

r

M

B

2

max



π

=

 



 

 

 



(2) 

(2) formulaga binoan hisoblash o‘tkazamiz B = 104 mkTl. 

 

Mustaqil yechish uchun masalalar 

         

136.  I=1A  tok  o‘tayotgan,  radiusi  R=0,01m  bo‘lgan  doiraviy 

sim o‘rami markazidagi magnit maydonning kuchlanganligi topilsin.  

(N=50A/m) 

 

137.  Maydonning  vakuumdagi  magnit  induksiyasi  B  =1OmTl. 



Magnit maydonining kuchlanganligi N aniqlansin. 

(N=7,96 kA/m) 

 

138. Radiusi r =16 sm bo‘lgan g‘altak cho‘lg‘amidan I=5 A tok 



oqadi.  Agar  g‘altak  markazidagi  magnit  maydonining  kuchlanganligi 

N=800A/m bo‘lsa, g‘altakdagi o‘ram soni N qancha? 

(N=51 ta) 

 

139.  Uzun  to‘g‘ri  g‘altak  o‘ramlari  bir-biriga  zich  jipslashib 



turadigan  qilib,  diametri  d=0,5mm  li  o‘ralgan  simdan  o‘tayotgan  tok 

kuchi I=4A bo‘lganda g‘altak ichidagi magnit maydon kuchlanganligi H 

qanday bo‘ladi? 

(H=8kA/m) 

 



 

188


140.  Ikkita  cheksiz  uzun  to‘g‘ri  parallel  simlardan  bir  xil 

yo‘nalishda I

1

=20A va I



2

=30A toklar oqmoqda. Simlar orasidagi masofa 

d=10  sm.  Har  ikkala  simdan  ham  bir  xil  r  =10  sm  uzoqlikda  yotgan 

nuqtadagi magnit induksiya V hisoblansin. 







=

+

+



=

мкТл



I

I

I

I

r

B

2

,



87

2

2



1

2

2



2

1

0



π

µ

  



141. Doiraviy kontur o‘qida kontur tekisligidan r =3sm naridagi 

magnit maydonning kuchlanganligi topilsin. Kontur radiusi R=4 Om  va 

konturdagi tok I=2A. 

(N=12,7A/m) 

142.  Cheksiz  uzun  o‘tkazgich  o‘ziga  urinma  holda  doiraviy 

sirtmoq  hosil  qiladi.  O‘tkazgich  bo‘ylab  I=5A  tok  o‘tmoqda.  Sirtmoq 

markazida magnit maydoni kuchlanganligi N=41A/m bo‘lganda sirtmoq 

radiusi qancha bo‘ladi? 

(R=8·10

-2

m) 



143. G‘altakka o‘ralgan sim diametri d=0,88 mm. O‘ramlar bir-

biriga  zich  joylashgan.  G‘altakni  yetarli  uzun  deb  hisoblab,  tok  kuchi 

I=1A  bo‘lganda  g‘altak  ichidagi  magnit  maydonining  kuchlanganligi  N 

topilsin. 

(N=1250 A/m) 

144.  Induksiyasi  B=0,05  Tl  bo‘lgan  magnit  maydonida 

l

=1m 


uzunlikdagi  sterjen  aylanmoqda.  Aylanish  o‘qi  sterjenning  bir  uchidan 

o‘tgan  bo‘lib,  u  magnit  maydonining  kuch  chiziqlariga  parallel. 

Sterjenning  har  bir  aylanishida  u  bilan  kesishuvchi  magnit 

induksiyasining oqimi 



ф

 topilsin. 

(

ф

 =0,157W


в

145.  Magnit  qutbining  I=100A  tokli  o‘tkazgich  atrofidan  ikki 



marta aylantirishida A=1mJ ish bajarildi. Qutb hosil qilgan magnit oqimi 

ф

 topilsin. 

 

(

ф



 =5mk W

в

146.  Temir  o‘zak  H=1kA/m  kuchlanganlikli  bir  jinsli  magnit 



maydonda turibdi. O‘zakdagi magnit maydon iduksiyasi B va temirning 

magnit singdiruvchanligi 

µ

 aniqlansin. 



 

(B=1,29Tl; 

µ

=1,03·10


3

147.  U=300V  potensiallar  ayirmasi  bilan  tezlashtirilgan 



elektron  r  =4  mm  uzoqlikdagi  to‘g‘ri  uzun  simga  parallel  ravishda 

harakatlanadi.  Simdan  I=5A  tok  o‘tsa,  elektronga  qanday  kuch  ta’sir 

etadi. 



 

189


(F=4·10

-16


N) 


 

190



Download 2,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   101   102   103   104   105   106   107   108   ...   268




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish