Fizika-kimyo

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI TOSHKENT VILOYATI CHIRCHIQ DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI “FIZIKA-KIMYO” FAKULTETI “FIZIKA O`QITISH METODIKASI” KAFEDRASI “FIZIKAVA ASTRONOMIYA O`QITISHDA LOYIHALASHTIRISH” FANIDAN   KURS ISHI MAVZU:”JISM IMPULSLARI” MAVZUSINI INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR ASOSIDA O’QITISH METODIKASI. BAJARDI: FAO`M 18-3. Mamatxo’jayeva M.N QABUlQILDI:Tillaboyev A.M Chirchiq 2022.

KIRISH.

• KIRISH.
• Dinamika (yun. dynamis — kuch) — mexanikannng jismlar mexanik harakatini ularga taʼsir qiladigan kuchlar bilan bogʻlab oʻrganadigan boʻlimi. Dinamikada statikaning murakkab kuchlar sistemasini sodda holga keltirish qonuniyatlaridan va kinematikadagi harakatni ifodalash usullaridan keng foydalaniladi. Dinamikaning bevosita vazifasi berilgan (qoʻyilgan) kuchlar boʻyicha harakatni aniqlash, agar harakat maʼlum boʻlsa, jismga qoʻyilgan kuchlarni topishdan iborat. Odatda, Dinamika deganda yoruglik tezligidan ancha kichik tezlikda harakatlanayotgan har qanday moddiy jismning harakatini oʻrganadigan anʼanaviy (klassik) Dinamika tushuniladi.
• Oʻrganiladigan obʼyektning xossalariga qarab:
• 1) moddiy nuqta va moddiy nuqtalar sistemasi dinamikasi;
• 2) qattiq jism dinamikasi;
• 3) uzgaruvchan massali jism dinamikasi;
• 4) elastik yoki plastik deformatsiyalanadigan jism dinamikasi;
• 5) suyuqlik va gaz dinamikasi (mas, gidrodinamika, aerodinamika, gaz dinamikasi) bo’ladi.
• Dinamikada avval moddiy nuqtaning harakat qonunlari aniqlanadi, soʻngra moddiy nuqtalar sistemasi uchun bu qonunlar umumlashtiriladi, massa jismlarning moddiy ifodasi sifatida qaraladi.
• Dinamika asosini Nyutonning mexanika qonunlari tashkil qiladi.
• Dinamikada ikkita birliklar sistemasi ishlatiladi:
• 1) fizik sistema [uzunlik birligi (1 metr), vaqt birligi (1 sekund), massa birligi (1 kilogramm-massa) olinadi];
• 2) texnik sistema [uzunlik, vaqt birligi va kuch birligi (1 kilogramm-kuch)]. Dinamikada moddiy nuqtalar va sistemalarning harakati Nyutonning qonunlari asosida tuzilgan differensial tenglamalar asosida aniqlanadi.