Физика кафедраси физика фанидан янги (ПҚ №1533) лаборатория ишлари учун

III. Назарий қисм
Фотографияда обектларнинг олинган тасвири плёнкада мухрланади. Голографияда эса обект сиртидан қайтган ёруғлик тўлқинлари плёнкада сақланади плёнкада нафақат ёруғлик тўлқинларининг амплитудаси, балки унинг фазаси ҳам ёзилади. Натижада голограммада обектнинг фазодаги ҳар бир нуқтасининг ўрни ёзилади.
Голограммани олиш учун лазер нури қўлланилади. Бунда у предмет ва таянч нурларга ажралади. Предмет нур обектини ёритади. Обектдан қайтган нур плёнкада жуда кичик ва галма-гал келувчи интерференцион тасвирни хосил қилади. У ерда улар турли бурчакларда тушаётган таянч нур билан когерент бўлган кўзгудан қайтган нур билан мос келади. Интерференция натижасида обект билан ўхшашлик бўлмаган ва унинг мавҳум тасаввури хисобланган, қорамтир доғлар, спираллар ва ҳалқаларнинг норегуляр образларидан ташкил топган голограмма ҳосил бўлади.



Қурилманинг тузилиши
а) Лазер оптик плита, b) ҳимояловчи қоплама, c) нур бошқарувчи ажратгич, d), e) сферик линзалар, f) намунани ушлаб тургич, g) плёнкани ушлаб тургич
Голограмма тикланганда, микроскопик нақшлардан дифракцияланиб қайтган нурга мос келувчи ёруғлик нури аслида обектдан дастлаб қайтган нур билан айнан ўхшаш. Шундай қилиб кузатувчи обектнинг уч ўлчамли тасвирини кўриши мумкин.
Плёнка фотокимёвий проявка (нақшлани кўринадиган қилиш) қилиниши қандай амалга оширилишига қараб, голограммалар икки хилга ажратилади:
Амплитудавий голограмма шаклланиши жараёнида юзагакелган шаффоф ва кумуш доначалари билан қопланган шаффоф бўлмаган спекторладан ташкил топган.
Фазавий голограммада ҳосил қилинган қатлам уни оқартириш жараёнида ношаффофлигини йўқотади. Оқартириш жараёнининг ўзига хос хусусиятига қараб, шакл тўғрисидаги маьлумот голограмманинг синдириш кўрсаткичининг ўзгаришида, қалинлигида ва сиртидаги ўркачида сақланади.
Голограмма тикланганда ёруғлик нурлари турли оптик ва гуометрик йўлар билан шундай тарқалиш керакки, турли тўлқинлар оптик йўлларнинг фарқи бир хил бўлиши керак. бундай ҳолатда голограмма фаза бўйича модуляцияланган дейилади.
Фазавий голограммаларда ёруғлик нури ютилмаганлиги сабабли улар амплитудавий голограммага қараганда анча равшанроқ фазавий голограммаларнинг шу жиҳати амалиётда қўлланилишининг боисидир.