Fizika” fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo‘yicha

DIFRAKTSION PANJARA YORDAMIDA YORUG’LIKNING

TO’LQIN UZUNLIGINI ANIQLASH

Kerakli jihozlar: Difraksion panjara, Optik taglik, yorug’lik manbai.

NAZARIY QISM
Optik taglikka o’rnatilgan qurilmaning sxemasi 14-rasmda keltirilgan; bunda S - yorug’lik manbai, F - yorug’lik fil’tri, M - millimetrli qog’oz yo’ishtirilgan ingichka tirqish, D - difraktsion panjara. Difraktsion panjara orqali tirqishga qaralsa, tirqishning o’ng va chap tomonida qator yorug’ bosh difraksion maksimumlar ko’rinadi, bu maksimumlar quyidagi formula bilan topiladi:
, (1)

b u yerda d - difraksion panjara davri; k - 0; 1; 2;... difraksion maksimumlar tartibi. Difraksiya burchagi φ, 15 - rasmda ko‘rsatilgan. Bu yerda l- difraksion panjaradan tirqishgacha bo’lgan masofa, MA₁ = MA₂ = x - tirqishdan bir xil tartibdagi bosh maksimumlargacha bo’lgan masofa. Demak, = tg ,  - juda kichik bo‘lganligi uchun .

Bu qiymatlarni (1) formulaga qo‘yib, toplqin uzunligi (λ) ni hisoblash uchun ishchi formulani topamiz:
(2)



ISHNI BAJARISH TARTIBI.
1. Yorug‘lik manbai yoqiladi.
2. Ekranni (tirqishni) difraktsion panjaradan shunday masofaga qo‘yamizki, ekranda birinchi va ikkinchi tartibli spektrlar yaqqol ko‘rinsin.
3. (x) va (l) larning qiymatlari yozib olinadi.
4. Difraktsion panjara davri (d) ni bilgan holda (2) formuladagi to’lqin uzunligi (λ) ni hisoblaymiz.
5. (l) – oralig’ini o’zgartirib, birinchi tartibli maksimumlar uchun (λ)ni 35 marta hisoblanadi.
6. Har bir spektr uchun (λ)ni o’rtacha qiymati topiladi.
7. Topilgan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi.

Sektor rangi

№