Fizika” fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo‘yicha

LINZALARNING FOKUS MASOFASINI ANIQLASH

Kerakli jihozlar: Yig‘uvchi linzalar to‘plami, chizg‘ich, yorug‘lik manbai (buyumli), ekran.


Qisqacha nazariya: Linzalar barcha optik jihozlarning asosiy qismi hisoblanadi. Linza deb ikki tomoni sferik sirt bilan chegaralangan shaffof moddaga aytiladi. Ikki tomoni qavariq linzani ko‘raylik (1-rasm). Uning egrilik radiuslari R₁ va R₂, egrilik markazlari C₁ va C₂ bo‘lsin. Linzaning chegaralovchi sferik sirtlarning markazlari orqali o‘tuvchi to‘g‘ri chiziq linzaning bosh o’ptik o’qi deyiladi (1-rasm). Linzaning o‘rta qismiga joylashgan O nuqtani uning optik markazi deyiladi. Optik markazdan o‘tgan barcha to‘g‘ri chiziqlar linzaning optik o‘qlari deyiladi. Optik markazdan bosh fokusgacha bo‘lgan masofa OF linzaning fokus masofasi deyiladi (2- rasm).
Bosh fokus masofa F linzaning egrilik radiuslari R₁ va R₂ va uning sindirish ko‘rsatkichi n bilan
(1)
formula orqali bog‘langan. Bu yerda 1/F=D- linzaning o‘ptik kuchi deyiladi va dio‘ptriyada o‘lchanadi (Fokus masofasi 1 m bo‘lgan linzaning optik kuchi 1 dio‘ptriya bo‘ladi).
Qavariq linzalarning bosh fokus masofasini aniqlashda turli usullardan foydalaniladi.
1 usul: Fokus masofasini an`anaviy usul bilan aniqlash.

Agar linza bilan buyum orasidagi masofani d va linza bilan tasvir orasidagi masofani f bilan belgilasak (3-rasm ), linzaning fokus masofasi:
(2)
_yoki
(3)
formula bilan ifodalanadi.