Fizika” fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo’yicha 5320300 – «Texnologik mashina va jihozlar»

ASOSIY MA’LUMOTLAR
Bio - Savar qonuniga asosan I tok o’tayotgan ixtiyoriy o’tkazgich atrofida P nuqtadagi magnit maydon quyidagi ulushlarining yig’indisidan iborat bo’ladi , (1)
bu yerda magnit doimiysi. (l) tenglamada dS o’tkazgich qismining uzunligini va yo’nalishini ifodalovchi vektor, o’tkazgichning berilgan qismida P nuqtaga o’tkazilgan radius vektor. Demak to’liq magnit maydonni hisoblash (1) tenglamani integralini talab qiladi. Ko’p xollarda bu hisoblashlar ancha murakkab bo’lib faqat ma’lum bir simmetriyaga ega bo’lgan o’tkazgichlar uchun analitik yechim hisoblanadi. Boshqa xollarda masalan, uzun induktiv g’altak uchun, Make Bele tenglamalaridan keltirib chiqarilgan Amper qonunini qo’llash ancha yengilroq
(2)
Bu yerda j – tok zichligi, I_A – A yuzadan o’tuvchi tok, S – A yuzani chegaralovchi berk kontur.
Uzun induktiv g’altakning magnit maydonini hisoblash uchun A va S lar 1-rasmda ko’rsatilganidek tanlab olingan. Agar induktivlik g’altagi yetarlicha uzun bo’lsa, magnit maydon uning ichida g’altak o’qiga parallel bo’ladi va g’altak tashqarisida deyarli yo’qoladi, ya’ni S chegaralovchi konturning S₁ qismida magnit maydon komponenti chegaralovchi kontur yo’nalishida noldan farqli bo’ladi. Shuning uchun biz quyidagiga ega bo’lamiz
, (3)
bu yerda L - S₁ qismning uzunligi.
Bundan tashqari
I_a=NI , (4)
bu yerda; N – A soha ichidagi o’ramlar soni, I – g’altakdan oquvchi tok kuchi va shuning uchun
(5)




1-rasm. Uzun induktiv g’altak magnit maydonini hisoblash
Bu tajriba uzun induktiv g’altak ichidagi magnit maydon aksial B-probe yordamida (5) natijaviy tenglamani tekshirish uchun o’tkaziladi. Namuna Xoll datchigidan iborat bo’lib, u namuna o’qiga parallel bo’lgan yo’nalishda sezgir hisoblanadi.