Fizika” fani bo’yicha

Nazorat uchun savollar

1. Absolut va nisbiy nur sindirish ko’rsatkichlari deb nimaga aytiladi?

2. Yorugiikning toia qaytish hodisasi qanday tushuntiriladi?

3. Refraktometrning optik qismlari sxemada qanday joylashgan?

4. Kompensator qanday vazifani bajarishga mo’ljallangan?

11 – laboratoriya ishi

Fotokolorimetrda rangli suyuqliklarning konsentratsiyasini aniqlash

Ishning maqsadi. Fotokolorimetrlarning tuzilishi va rangli su-yuqliklar konsentratsiyasini aniqlashning fotometrik usullarini o’rganish.

Kerakli asbob va materiallar. 1. Fotokolorimetr (FEK). 2. Har xil konsentratsiyali rangli eritma.

Ish bajarish tartibi

1. «Уcтaновка 100» tutqichni chapga oxirigacha buraymiz.

2. Mikroampermetr ko’rsatkichi «0» nuqtada joylashmagan bo’lsa, o’qituvchiga murojaat etiladi.

3. tutqich yordamida 2- yoki 3- nur yutkichni qo’yiladi (λ₂ = 380 nm, λ₃ = 415 nm).

4. Qurilma elektr tarmogiga ulanadi va 15 minutdan keyin oichash boshlanadi.

5. Kyuvetalar qo’yiladigan boiim qopqogi ochiq holda «YcTaHOBKa 0» tutqich yordamida mikroampermetr ko’rsatkichi 0 nuqtaga keltiriladi.

6. Kyuvetalarning biriga qayta tozalangan suv va ikkinchisiga konsentratsiyasi aniq boigan rangli eritma quyilib, kyuvetalar boiimiga toza suv quyilgan kyuveta nur yoiiga tushadigan qilib qo’yiladi.

7. Kyuvetalar qo’yiladigan bo’lim qopqogini yopib, «Ycтановка 100» tutqich yordamida mikroampermetr ko’rsatkichi «100» nuqtaga keltiriladi.

8. tutqich yordamida kyuvetalarning o’rinlari almashtiriladi. Ya'ni, toza suv quyilgan kyuveta o’rniga rangli eritma quyilgan kyuveta nur yoiiga qo’yiladi.

9. Mikroampermetr ko’rsatkichi ko’rsatishiga ko’ra, tekshirilayotgan rangli eritmani nur o’tkazuvchanlik koeffitsiyenti t. ni va optik zichligi D. ni qiymati jadvalga yoziladi.

jadval

№

С1

C2

С3

C4

С5

Сх

1

D1

2

D2

3

D3

4

D4

5

D5

x

D

1 2 3 4 5

o’rtacha

10. 7- tutqich yordamida rangli eritma kyuvetasini o’z joyiga keltirib, kyuvetalar boiimining qopqogi ochiladi va rangli erit-ma quyilgan kyuveta qirrasini yuqori qismidan ushlab olinadi. (Kyuvetadagi eritma almashtirilayotganda kyuvetani yon yoqlaridan ushlanmaydi, har safar tozalab artiladi).

11. Kyuvetadagi C_; eritma o’z idishiga qayta quyilib, kyuveta toza suv bilan chayiladi va yangi C₂ eritma quyilib joyiga qo’yiladi.

12. Kyuvetalar boiimining qopqog’i ochiq holda mikroam-permetr ko’rsatkichi «0» nuqtada bo'kshini va qopqoqni yopganda «100 « nuqtada boiishini tekshiring. Agar «0» va «100» nuqtada bo’lmasa, 5 va 7 bandlarda bajarilgan tartibda «0» va «100» nuqtaga keltiring.

13. Kyuvetalar boiimining qopqog’ini yopib, kyuvetalar o’rnini almashtiring va mikroampermetr ko’rsatkichini 3.10.1-jadvalga yozing.

14. Qolgan C₃, C₄, C₅ va C_x eritmalaming ham o’tkazuvchanlik koeffitsiyentlarining optik zichliklarini xuddi yuqoridagi singari oichab 3.10.1-jadvalga yozing.

_i D_i

C_i C_i

15. Tajribani 3-5 marta takrorlang va har bir eritma uchun _i va D_i qiymatlar topib, _i=f(C_i), D_i =f(C_i) bog’lanishlar grafigini chizing.

16. Chizilgan grafiklardan С_х eritmaning _х va qiymatlariga mos qiymatlarni toping.