Fizika fakulteti astronomiya yo’nalishi astrofizika kafedrasi

20 rasm.
Saturnning yo'ldoshlari (o'rtadagi eng yirigi Titan), 
qalin atmosferaga ega ekanligini birinchi bo'lib aniqladi. Keyinchalik, Titan 
atmosferasida yetarlicha ko'p miqdorda vodorod kuzatildi. 1980 yili «Voyajer1» 
Saturn yaqinidan o'tayotib, uning 6 ta yangi yo'ldoshini topdi. 
Vaqt va taqdir xudosiga tegishli asosiy jumboq uning atrofida bunday yirik 
halqaning paydo bo'lish tarixidir. Planeta halqasining paydo bo'lishini 
tushuntirishga qaratilgan gipotezalar ichida fransuz astronomi Roshning nazariyasi 
diqqatga sazovordir. Bu nazariyaga ko'ra planetaning yo'ldoshlari markaziy 
planetadan ma'lum kritik masofadan kichik oraliqda mustaqil yashay olmas 
ekanlar. Saturn uchun hisoblangan bu kritik masofa uning ikki yarim radiusiga 

---

43 
(150 ming kilometiga) teng bo'lib chiqdi. Shuningdek, bunday hisob, agar planeta 
yo'ldoshlaridan bin unga aniqlangan shu masofadan yaqin kelsa, planetaning 
tortish maydoni vujudga keltirgan ko'tarish kuchi ta'sirida halokatga yuz tutib, 
parchalanib ketishini ma'lum qiladi. Hisobkitobi joyida bo'lgan bu nazariyaga 
ko'ra, Saturnning halqasi qadimda planeta yo'ldoshlaridan binning «ehtiyotsizligi» 
tufayli unga yaqin kelib, halokatga uchraganligining oqibatidir.