Fizika 9-sinf ii-chorak

Tushgan nur, qaytgan nur, singan nur va tushish nuqtasiga o'tkazilgan perpendikulyar bir tekislikda yotadi.

Tushish burchagi sinusining sinish burchagi sinusiga nisbati o'zgarmas bo'lib ikkinchi muhitning birinchi muhitga nisbatan nur sindirish ko'rsatkichi deyiladi:

Muhitning vakuumga nisbatan nur sindirish ko'rsatkichini absolyut nur sindirish ko'rsatkichi deyiladi. U holda muhitlarning absolyut nur sindirish ko'rsatkichlari n₁ va n₂ nisbiy nur sindirish ko'rsatkichi n₂₁ bilan quyidagicha bog'langan:

Nisbiy nur sindirish ko'rsatkichini muhitlardagi yorug'lik tezliklari orqali ham ifodalash mumkin :

Nur sindirish ko'rsatkichi yorug'likning rangiga bog'liq. Uning kattaligi yashil nurga nisbatan qizil rangda kattaroq.

Havoning absolyut nur sindirish ko'rsatkichi, vakuumnikidan kam farq qiladi. Masalan, sariq nur uchun

n_havo =1,000292•n_vakuum

Quyidagi jadvalda ba'zi bir muhitlarda yorug'likning tarqalish tezligi v hamda havoga nisbatan nur sindirish ko'rsatkichi keltirilgan:

Jadval

Modda	Tezlik , km/s	Havoga nisbatan nur sindirish ko'rsatkichi
Muz Suv (20°C da) Kvars Olmos Kedr moyi (20^0Cda) Yoqut	228 782 225 341 194 613 123 845 197 174 170 386	1,31 1,33 1,54 2,42 1,52 1,76

 

Eslatma: jadvaldagi natijalar sariq nur uchun keltirilgan.

Ko'pgina optik asboblarning asosi sifatida uchburchakli shisha prizma ishlatiladi. .

35-rasmda prizmadan o'tayotgan nurlar yo'li ko'rsatilgan.

Yorug'likning sinishi ko'pgina optik hodisalarni tushuntirishga imkon beradi.

Hovuzdagi yoki ariqdagi suvga qaralganda chuqur emasdek ko'rinadi.

Lekin suvga tushsak, uning biz mo'ljallagandan chuqurroq ekanligini ko'ramiz.

Bunda bizga ko'ringan suv chuqurligi h, haqiqiy chuqurlik N ning taxminan 3/4 qismiga teng bo'ladi.

Stol ustiga piyolani qo'yib, ichiga tanga soling. Stoldan tanga ko'rinmaydigan joygacha orqaga siljing. So'ngra o'rtog'ingizdan piyolaga suv solishini so'rang. Piyola suvga to'lganda tanganing yana ko'ringanligini ko'rasiz. Sababini tushuntiring.

20.1-masala. Y o rug'likning tushish va qaytish burchaklari yig'indisi 110 ⁰ bo'lsa, qaytish burchagini toping.

Berilishi :