Fizik kimyo

LABORATORIYADA

ISHLASHNING UMUMIY QOIDALARI

Laboratoriyalarda har qaysi talaba o’zining ish o’rnida, xalat kiygan holda ishlashi, qo’lida toza sochiq tutishi kerak.

1. 
   Ish stoliga sumka, daftar va boshqa narsalarni qo’yish yaramaydi.
   
2. 
   Har bir laboratoriyani boshlashdan oldin uning mohiyatini qo’llanmadan yaxshilab o’qib tushunib olish, zaruriy asbob va reaktivlarni tayyorlash, so’ngra o’qituvchi yoki laborant ruxsati bilan ishni boshlash lozim.
   
3. 
   Har qaysi talaba o’zi uchun alohida laboratoriya jurnali tutishi kerak. Unga hamma tajriba, kuzatish va xulosalarini yozib boradi. Jurnalga tajriba o’tkazilgan sana (kun, oy, yil), ishning nomi, tajriba tafsiloti, xulosalar, tajriba vaqtida sodir bo’lgan kimyoviy jarayonlarning tenglamalari, ishni bajarishga oid barcha hisoblashlar yozib boriladi. Kerakli rasm va sxemalar chiziladi. Ishlatilgan asboblarning rasmini eskizlar shaklida chizish mumkin.
   
4. 
   Reaktivlarni keragidan ortiq miqdorda sariflash yaramaydi. Oritqcha olingan bo’lsa, uni idishga qaytarib quymasdan, alohida idishga solib qo’yish kerak.
   
5. 
   Umumiy foydalanish uchun qo’yilgan apparat va reaktivlarni o’z joyidan siljitmang, chunki u boshqalar uchun ham kerak bo’ladi.
   
6. 
   Zararli moddalar bilan bajariladigan barcha ishlarni mo’rili shkafda o’tkazish lozim. Konsentrlangan kislota va ishqorlarni idishdan idishga faqat mo’rili shkafda quyish mumkin.
   
7. 
   Ishlatilgan kislota, xromli aralashmani va ishqor eritmalarini kanalizasiya rokovinasiga to’kish yaramaydi, ular mo’rili shkafdagi kristalizatorlarga solinadi.
   
8. 
   Ishlatilgan kumush birikmalarini alohida idishga yig’ish kerak. Kumush tuzlarining ammiakli eritmalari uzoq vaqt saqlanganda qaldiroq kumush – Ag₃N hosil bo’lish natijasida portlash yuz berishi mumkin, buni sedan chiqarmaslik kerak.
   
9. 
   Issiq asbob yoki idishni hech qachon stol ustiga to’g’ridan-to’g’ri qo’yish yaramaydi, buning uchun avval maxsus “taglik” tayyorlash lozim.
   
10. 
    Mashg’ulot rejasida ko’rsatilgan qo’shimcha tajribalar o’tkazish taqqiqlanganligini yodingizdan chiqarmang.
    
11. 
    Elektor asboblarining kontaktlariga e’tibor bering, ular yaxshi izolatsiyalangan bo’lishi kerak.
    

Kislota, ishqor va ammiakning konsentrlangan eritmalarini hamda oson bug’lanuvchi suyuqliklarni pipetkaga og’iz bilan so’rib tortib olish yaramaydi. Buning uchun so’rgichdan foydalanish kerak.

12. 
    H₂ va boshqa gazlarni yoqishdan oldin ularni tozaligini sinab ko’rish kerak. Hg va uning bug’i kuchli zahardir shuning uchun simobli asbob yoki termometr singanda to’kilgan Hg ni yaxshilab yig’ib olib, bu haqida o’qituvchiga yoki katta laborantga aytish kerak.
    
13. 
    Mashg’ulot tamom bo’lganidan keyin har bir talaba idishlarni yuvishi, suv jumragini berkitishi, gaz, elektrni o’chirishi, ish joyini tartibga solib laborantga topshirishi lozim.
    
14. 
    Mashg’ulot natijalari laboratoriya jurnaliga yuqorida aytilgan tartibda yozilganidan keyin har qaysi ish oxirida jurnal o’qituvchiga imzo chekish uchun beriladi.