Fitoterapiya

Ushbu qoidalar inobatga olngandagina dorivor o‘simliklarning manbai sira kamaymaydi va ular abadiy saqlanib, ko‘p bemorlarga davo ko‘rsatishda o‘z xizmatini ko‘rsatadi.

Yangi dori vositalarning yaratilishi va tibbiyot amaliyotiga joriy etilishi

Yuqorida qayd etilganidek dori moddalarining yaratish manbalaridan biri o‘simliklar, qisman jonivorlar va mineral moddalar hisoblanadi. Dorivor o‘simliklarni davo sifatida qo‘llanishi xalq tabobatida keng miqyosida uzoq davr davomida olib boriladi. Lekin dorivor o‘simliklarning tarkibidagi kimyoviy moddalarni shu jumladan, biologik faol moddalarni aniqlash va ularning shifobaxsh ta’sirini ilmiy-nazariy asoslash XVIII-XIX asrlarga to‘g‘ri keladi. Bu borada hozirgacha ilmiy ishlar kimyogarlar, farmakognostlar tomonidan olib borilyapti. Bularni hammasi yangi dori vositalarini jumladan, fitopreparatlarni yaratishga qaratilgan. Har bir modda qaysi manba’dan olingan yoki tayyorlangan bo‘lmasin (o‘simliklardanmi, kimyoviy sintez yo‘li bilanmi, mikroorganizmlardanmi, hayvon va odamlar orga- nizmidanmi, minerallardanmi) dori vositasi bo‘lishi uchun butun dunyo davlatlarida qabul qilingan qoida bo‘yicha tekshiruvdan o‘tishi shart hisoblanadi. Bu qoidalarga binoan ushbu modda oldin klinikagacha bo‘lgan eksperimental tekshiruvdan o‘tkaziladi. Bu tekshiruv farmakologlar tomonidan laboratoriya hayvonlarida o‘tkaziladi. Bundan asosiy maqsad moddaning biologik faolligini o‘rganish, uning dori moddasi sifatida ishlatish mumkinligini va odam organizmi uchun bezararligini aniqlashdir. Eksperimental tekshiruvda turli zamonaviy usullardan (farmakologik, fiziologik, patofiziologik, biokimyoviy, gisto-morfologik va boshqalar) foydalanishadi. Bu jarayon ancha murakkab bo‘lib, turli sohadagi mutaxassislar (kimyogarlar, texnologlar, farmakognostlar va bosh- qalar) qatnashishida bajariladi. Chunki olib borilayotgan tekshiruv Respublika Sog‘liqni Saqlash qoshidagi «Dori vositalar va tibbiy texnika sifatini nazorat qilish bosh boshqarmasi»ga qarashli farmakologik qo‘mitasini bo‘lajak yangi dori vositalariga qo‘- yiladigan talablar bajarilishi talab qilinadi. Umuman olganda klinikagacha bo‘lgan bu eksperimental ishlar ancha mablag‘ni va vaqtni talab etadi. Ayniqsa, sintetik ravishda olingan bo‘lajak dori moddalariga qo‘yilgan talab juda yuqori darajada. Agar ushbu talablar bajarilgan bo‘lsa, tekshirilgan modda dori sifatida ishlatishga asos bo‘lib, qo‘mita klinikasida cheklangan tekshiruv o‘tkaziladi. Yangi dori moddasining amaliyotga joriy etilish yo‘li sxemada ko‘rsatilgan.