YU r ak glikozidlarining xromatografik analizi Usimliklar
tarkibida yurak glikozidlarining borligini va yurak glikozidlar
yigindisining kancha glikozidlardan tashkil topganligini xamda ularni kanaka glikozid
ekanligini aniklashda (identifikatsiya kilishda) xromatografik analiz usullaridan keng
mikesda foydalaniladi.
YUrak glikozidlarining kogozli (KX eki BX) xromatografik analizi. YUrak glikozidlari saklovchi usimliklardan 90% li spirtda tayerlangan va boshka
moddalardan tozalangan ajratmadan kapilyar (kil) naycha eki maxsus tomizgich erdamida
«start» chizigiga tomiziladi. Tomizilgan tomchidan 2 sm masofada «start» chizigiga yana
«guvox» yurak glikozidlarining spirtli eritmasidan tomizib (tomizilgan doglar diametri 5
mm dan katta bulmasligi kerak), keyin xromatografik kogoz ichiga etilatsetat – suv (2:1
nisbatida) aralashmasi kuyilgan xromatografik kolonkaga urnatiladi va kopkogini epib 20-
24 soat davomida xromatografiya kilinadi. Kursatilgan vakt utgandan sung, xromatografik
kogoz kolonkadan olinadi, kuritiladi va unga stibium
III
-xloridning tuyintirilgan
eritmasidan purkaladi. YUrak glikozidlarining doglari pushti-binafsha rangga buyaladi.
Doglarni
Ri
i aniklanadi va ajratmadagi xamda «guvox» yurak glikozidlarning
Ri
ini
solishtirib kurib, usimlik ajratmasida kanday glikozitlar borligi tugrisida xulosa
chikariladi.
YUrak glikozidlarining yupka kavatli xromatografik (YUKX eki TSX) analizi Talk eki alyuminiy oksidi epishtirilgan 13 x 18 sm li oyna plastinkasi (eki «silufol»
plastinkasi)ning «start» chizigiga kapilyar naycha eki maxsus tomgich erdamida
usimliklardan tayerlangan ajratmadan xamda «guvox» yurak glikozidlari spirtli
eritmasidan bir-biridan 2 sm masofada 0,1 ml dan tomiziladi (tomizilgan doglarning
diametri 5mm dan katta bulmasligi kerak). Doglar kurigandan sung plastinka oldindan
xloroform –etil spirti-benzol-formamid (59:10:30:1) suyukliklar aralashmasi eki suv bilan
tuyintirilgan butanol (1:1 nisbatida) (kuzgaluvchan sistema) kuyib kuyilgan xromatografik
kolonkasiga joylashtiriladi. Xromotografiya kilish vakti (30-35 minut) utgach, plastinka
xromotografik plastinkasidan olinadi, 5 minut xavoda sungra esa 10 minut kurituvchi
shkafda 120 gradus Sda kuritiladi va unga tarkibida 0,2% mikdorda xloramin T bulgan uch
xlorli sirka kislotasining 25% i eritmasi purkab, yana 120 gradus S da 10 minut kuritiladi.
YUrak glikozidlarining doglari kulrang bulib kurinadi. Doglarni
Rf
–i aniklanadi va
ajratmadagi xamda «guvox» yurak glikozidlarining
Rf
–ini solishtirib kurib, usimlik
ajratmasida kanday glikozidlar borligi tugrisida xulosa chikariladi.