Fitonematodalar. Ildiz bo’rtma nematodasining tuzilishi va rivojlanishi. O’simlik ildizida bo’rtmalar hosil bo’lishi

Ayirish sistemasi.

Ayirish sistemasi bo'yin bezlari deyiladigan gipoderma bir hujayrali

Bezlaridan iborat. Nematodalarda protonefridiylar o‘miga bo‘yin

Bezlarining rivojlanishi kipriklarni yo‘qolib ketishi bilan bogliq. Bir

qancha nematodalaming boyin bezlari yirik, ularning ayirish yo‘li kalta

boiadi. Ko'pchilik turlarida boʻyin bezlarining chiqarish naylari

gipodermaning ikki yon valigida joylashgan. Chiqarish naylari uzun bitta

hujayradan iborat. Nematodalarda suvda erimaydigan va organizmga

tasodifan kirib qolgan organik moddalami toʻplaydigan fagotsitar

hujayralar ham bo'ladi. Bunday "to'plovchi buyraklar" gipoderma yon

valiklari ustida joylashgan. Ot askaridasida bunday valiklar to'rtta bo'ladi.

Nerv sistemasi.

Markaziy nerv sistemasi halqumni o’rab turadigan nerv halqasi, undan tana bo’ylab oldinga (lablarga) va orqaga ketadigan 6 ta nerv stvollaridan iborat Ulardan gipoderma orqa va yon valiklari bo’ylab joylashgan. ikkitasi boshqalariga nisbatan kuchli rivojlangan bo’lib, asosiy stvollar deyiladi. Stvollar ko‘ndalang nervlarkomissuralar orqali o’zaro tutashgan.

Jinsiy sistemasi

Nematodalar odatda ayrim jinsli bo'lib, jinsiy dimorfizm yaxshi rivojlangan. Jinsiy sistemasi tana bo‘slilig‘ida joylashgan uzun naychadan iborat. Urg‘ochisining jinsiy organlari juft. erkaginiki toq (bitta) boʻladi . Urg‘ochisi jinsiy sistemasi naylarining ingichka uchki qismi tuxumdon, undan keyingi qismi tuxum yo‘li deyiladi. Tuxumdonda hosil boʻlgan tuxumlar tuxum yoʻlida urugʻlanib, xaltaga o'xshab kengaygan 2 ta bachadonga o'tadi. Bachadonlar qo‘shilib, jinsiy qinni hosil qiladi. Jinsiy qin jinsiy teshik bilan tashqariga ochiladi.

Erkagi jinsiy sistemasining ingichka uchki qismi urugʻdon, undan keyingi qismi biroz yo‘g‘onlashib urug‘ yoʻlini hosil qiladi. Urug‘ yoʻli kalta va keng nay – urugʻ pufagiga ochiladi. Urugʻ pufagida urugʻ to‘planadi. Urugʻ pufagi birmuncha tor va muskulli urugʻ to‘kuvchi nayga ochiladi. Bu nay orqa ichakning keyingi qismiga tutashgan. Kloakaga ichida kutikulyar spikulalar boigan juft kuyikish qopchasi ham ochiladi. Spikulalar nematodalarning urugianishida jinsiy qinni kengaytirish vazifasini o'taydi. Ko'pchilik nematodalar erkagi anal teshigi atrofida yupqa parda - bursa hosil boiadi.Bursa erkak nematodalarni urg’ochisi ustida ushlab turish vazifasini bajaradi. Nematodalar urugʼ hujayrasining xivchini boʼlmaydi. Urugʻ hujayra kalta soxta oyoq hosil qilish xususiyatiga ega boʼladi. Tuxum hujayra ona organizmida urug’Ianadi. Ayrim turlari (rishta) tirik tug‘adi.