Fitonematodalar. Ildiz bo’rtma nematodasining tuzilishi va rivojlanishi. O’simlik ildizida bo’rtmalar hosil bo’lishi

Erkagi jinsiy sistemasining ingichka uchki qismi urugʻdon, undan keyingi qismi biroz yo‘g‘onlashib urug‘ yoʻlini hosil qiladi. Urug‘ yoʻli kalta va keng nay – urugʻ pufagiga ochiladi. Urugʻ pufagida urugʻ to‘planadi. Urugʻ pufagi birmuncha tor va muskulli urugʻ to‘kuvchi nayga ochiladi. Bu nay orqa ichakning keyingi qismiga tutashgan. Kloakaga ichida kutikulyar spikulalar boigan juft kuyikish qopchasi ham ochiladi. Spikulalar nematodalarning urugianishida jinsiy qinni kengaytirish vazifasini o'taydi. Ko'pchilik nematodalar erkagi anal teshigi atrofida yupqa parda - bursa hosil boiadi.Bursa erkak nematodalarni urg’ochisi ustida ushlab turish vazifasini bajaradi. Nematodalar urugʼ hujayrasining xivchini boʼlmaydi. Urugʻ hujayra kalta soxta oyoq hosil qilish xususiyatiga ega boʼladi. Tuxum hujayra ona organizmida urug’Ianadi. Ayrim turlari (rishta) tirik tug‘adi.

Fitonematodalar

Ildiz bo`rtma nematodalari dastlab ingliz olimi Berkli bodring ildizida topgan. Keyingi olib borilgan tadqiqotlar orqali ularning yer yuzida keng tarqalganligi isbotlangan. Turli mamlakatlarning mutaxassis olimlari (Grif, Myuller, Gudey, Chitvud, Lus, I.K.Tarnani, Yu.A.Staroselskiy, D.Tverskoy, A.A.Ustinov va boshqalar) ning tadqiqotlari ma`lumotlariga binoan ildiz bo`rtma nematodalari 2000 turga yaqin bir yillik va ko`p yillik madaniy, manzarali, begona va yovvoyi o`simliklarda parazitlik qilishi aniqlangan. Hozirgi vaqtda ildiz bo`rtma nematodalari avlodining 60 dan ortiq turlari ma`lum

O`zbekistonda ushbu nematodani birinchi marta O`rta Osiyo davlat universiteti (hozirgi O`zbekiston Milliy universiteti) ning botanika bog`ida shabbuy (manzarali) o`simligi ildizida A.A.Arxangelskiy tomonidan topilgan. Hozirgi kunga kelib Respublikamiz hududida ildiz bo`rtma nematodasining 5 turi tarqalganligi aniqlangan bo`lib, ular 250 turdan ortiq madaniy, manzarali, begona hamda yovvoyi o`simliklarda parazitlik qilishi qayd qilingan. Ushbu bo`rtma nematodalarining taksonomik o`rni qo`yidagicha:

O`zbekistonda ushbu nematodani birinchi marta O`rta Osiyo davlat universiteti (hozirgi O`zbekiston Milliy universiteti) ning botanika bog`ida shabbuy (manzarali) o`simligi ildizida A.A.Arxangelskiy tomonidan topilgan. Hozirgi kunga kelib Respublikamiz hududida ildiz bo`rtma nematodasining 5 turi tarqalganligi aniqlangan bo`lib, ular 250 turdan ortiq madaniy, manzarali, begona hamda yovvoyi o`simliklarda parazitlik qilishi qayd qilingan. Ushbu bo`rtma nematodalarining taksonomik o`rni qo`yidagicha: