Fitogarmonlar kirish I. Bob. Fitogarmonlarning ahamiyati

temperaturasi xam salbiy taxsir qiladi. Yaponiyaning shimoliy tog`larida o`suvchi

Bopsay iomli daraxtlar tog` jinslari oralariga o`rnashib past temperatura, kuchli shamol va ul’trabinafsha nurlarning ko`p bo`lishida ular yaxshi o`smay pakana

b o`lib qolgan. Yashil o`simliklar aerob organizmlar bo`lganligi uchun muxitdagi yetarli kislorod kisobiga nafas oladilar.O`stiruvchi garmonlar, vitaminlar va fermentlar singari o`ziga xos birikma bo`lib, o`sish protsesslarini jadallashtiradi. O`simliklarning o`sishiga taxsir etadigan bunday moddalarning mavjudligini Ch.Darvin (1880) taxkidlab o`tgandi. Darvindan so`ng bunday izlash avj oladi. O`simlikning poya, ildiz uchlaridan, o`sishini tartibga soladigan korrektsiyalaydigan ichki sekret deb atalgan moddalar ajralib chiqishini Errer (1906) aytgan. O`simliklarni o`sish protsesslarini joylashtiruvchi akksiplar qatnashishini N.G.Xolodniy (1927) va gollandiyalik olim F.M.Vent (1928) to`la tasdiqladilar. O`simliklarni o`sishda va ayniqsa xujayralar- ning bo`linishida o`stiruvchi garmon "bios" 82 katta axamiyatta ega. Bioximiya- viy analizlardan aniqlanadiki, "bios" vitamin (V), mezoinazot va biotii vitaminlaridan tashkil topgan ekan. Buksinlar meristema to`qimalarida sintezlanib, o`simliklarning boshqa organlarga yuqoridan pastga qarab xarakat qiladi. O`simlik organlarga yuqoriga aksincha bo`lgan sezgirligi xam xar xil ekanligini N.A.Maksimov (1948) aniqlagan. Auksinning molyar kontsentratsiyasi yuqoridan ko`rinadigan ko`p bo`lgan o`sish protsesslariga salbiy taxsir etadi. O`sish nuqtasidan merietemadan uzoqlashgan sari o`simlik organlarida auksin miqdori kamayib boradi. Viko o`simligidan olingan tajriba dalillari quyidagi mavjuddir. O`simlik xujayralarining o`sishiga salbiy taxsir qiladigan moddalar retardantlar deyiladi. Retardantlar taxsirida poyalar sustlashadi. Retardantlar gibberenin larga nisbatan aks taxsir etadi. Xlorxoninxlorid retardanti o`simliklar o`sishiga salbiy taxsir qilishiga qaramay ularning issiqlikka qurg`oqchilikka, baxzi kasalliklarga xamda past temperaturaga chidamliligini oshiradi. Hujayra va to‘qimalarning ixtisoslashishi, determinatsiya jarayoni. O‘sish ritmi. Biologik soatlar. Muhit omillarining o‘sishga ta’siri. O‘sish jarayonlarining boshqarish mexanizmlari. Korrelyativ o‘sish. Fitogormonlar: auksinlar, gibberellinlar, sitokininlar, etilen, abssiz kislotasi (tuzilishi va fiziologik ta’siri). Tabiiy o‘sish ingibitorlari va ta’sir mexanizmlari. Sintetik o‘sish ingibitorlari va stimulyatorlari, ularning amaliyotda qo‘llanilishi. Yuksak o‘simliklarning hayot sikli. Ontogenezning asosiy boskichlari: embrnonal, yuvenil, voyaga etish, ko‘payish, qarish va o‘lish. Rivojlanishni boshqaruvchi ichki va tashqi omillar. O‘simliklar rivojlanishiga harorat va yorug‘likning ta’siri. Yarovizatsiya. Fotoperiodizm. Fitoxrom tizimi. Gullashning gormonal nazariyasi. Meva va urug‘larning pishishi. Qarish jarayoni. Ajratib olingan murtak, organlar, to‘qimalar, hujayralar, protoplastlarni o‘stirish. Hujayra biotexnologiyasi. O‘simlik hujayralarini o‘stirishdan amaliyotda foydalanish yo‘llari. Protoplastlarni ajratish va o‘stirish usullari.