Finlandiya maktab ta’limining rivojlanish tarixi

Finlandiyada o‘rtacha majburiy umumta'lim tizimi ikki bosqichli maktabni o‘z ichiga oladi:

— quyi (alakoulu), 1-6 sinf;

— yuqori (yläkoulu), 7-9 sinf.

Qo‘shimcha 10-sinfda o‘quvchilar o‘z baholarini yaxshilashlari mumkin. So‘ngra bolalar yo professional kollejga yo‘l olishadi, yoki litsey (lukio)da o‘qishni davom ettirishadi.

Finlandiyadagi eng katta maktabda 960 o‘quvchi bor. Eng kichigi 11 kishi. Barcha maktablar mutlaqo bir xil jihozlangan, teng imkoniyatlarga ega va teng moliyalashtiriladi. Deyarli barcha maktablar davlat bo‘lib, o‘nlab xususiy maktablar mavjud. Ota-onalar qisman to‘lovni amalga oshirishidan tashqari, yana bir farqi o‘quvchilarga talabning yuqoriligidir. Qoida tariqasida, bu o‘ziga xos "pedagogik" laboratoriyalar: Montessori, Fren, Mortan va Waldorf maktablari. Ingliz, nemis va frantsuz tillaridagi maktablar ham xususiydir.Finlandiyada tenglik tamoyiliga asoslangan shved tilida parallel ta’lim tizimi mavjud - bolalar bog‘chalaridan tortib universitetlargacha. Saam xalqining manfaatlari ham unutilmagan, mamlakat shimolida ona tilida ta’lim olish mumkin.Yaqin vaqtgacha finlarga maktab tanlash taqiqlangan, bolalar esa eng yaqin maktabga borishgan. Taqiq olib tashlandi, lekin ko‘pchilik ota-onalar hali ham farzandlarini eng yaqin ta’lim muassasasiga yuborishni afzal ko‘rishadi, chunki Finlandiyadagi barcha maktablar bir xil darajada yaxshi.

Bir fanni boshqasiga qaraganda chuqurroq o‘rgatish maqsadga muvofiq emas. U yerda, masalan, matematika san’atdan muhimroq emas. Aksincha, iqtidorli bolalar uchun maxsus darslar tashkil etilishining yagona sababi ularning tasviriy san’at, musiqa va sportga bo‘lgan qiziqishi bo‘lishi mumkin.

Finlar o‘quvchilarni o‘zlarining xususiyatlariga yoki afzalliklariga ko‘ra tasniflamaydilar."Yaxshi" yoki "yomon" o‘quvchilar yo‘q. O‘quvchilarni solishtirish taqiqlanadi. Daho bolalar ham, aqli zaif bolalar ham “o‘ziga xos” sanalib, birga o‘qishadi. Umuman olganda, imkoniyati cheklangan bolalar jamiyatda ta’lim oladi. Oddiy maktabda ko‘rish va eshitish qobiliyati zaif o‘quvchilar uchun sinf xonasi bo‘lishi mumkin. Finlar o‘ziga xos munosabatlarni xohlaydigan odamlarni iloji boricha jamiyatga qo‘shishga harakat qilishadi. Kuchli va zaif talabalar o‘rtasidagi farq kichik

O‘qituvchilar ham bolalarni yaxshi ko‘radilar va "sevimlilar"ga ajralmasdir. Qoidalardan har qanday og‘ish bunday o‘qituvchi bilan shartnomani bekor qilishga olib keladi. Finlandiya o‘qituvchilari faqat o‘qituvchi sifatida harakat qilishlari kerak. Jamoadagi barcha o‘qituvchilar teng huquqli - fiziklar, yozuvchilar va mehnat o‘qituvchilari.

Finlar bu tamoyilni "talabaga hurmat" deb atashadi. Bolalarga 1-sinfdan boshlab huquqlari tushuntiriladi, jumladan, kattalar ustidan ijtimoiy ishchiga shikoyat qilish. Bu Finlandiyalik ota-onalarni farzandining mustaqil shaxs ekanligini va ularni so‘z yoki qamchi bilan xafa qilish mumkin emasligini tushunishga undaydi. Finlandiya mehnat qonunchiligiga ko‘ra, o‘qituvchi o‘quvchini kasbiga ko‘ra haqorat qilishga haqli emas. Barcha o‘qituvchilar bir yillik shartnoma tuzadilar, u uzaytirilishi yoki to‘xtatilishi mumkin. O‘qituvchilar juda yaxshi maosh oladi: fan o‘qituvchisi - 5000 evrogacha, yordamchi - 2500 evrogacha.