Filosofiya uzb


-mavzu  O`zaro aloqadorlik va  rivojlanish kategoriyalari



Download 0,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet67/149
Sana30.12.2021
Hajmi0,97 Mb.
#197882
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   149
Bog'liq
2 5242298942464460709

 
13-mavzu  O`zaro aloqadorlik va  rivojlanish kategoriyalari  
Reja 
1. Asosiy falsafiy kategoriyalar  
2. Dialektikaning asosiy  qonunlari 
3. Falsafaning  asosiy tamoyillari 
 
Rivojlanish  jaraeni  ham  ikki  turda  bo`ladi.  Birinchi  turdagi  rivojlanish  bo`yicha,  jismda  har 
qanday  sifatiy  o`zgarish  ro`y  berishiga  qaramasdan,  uni  tashkil  etgan  materiyaning  sifatiy  tuzilish 
darajasi o`zgarmasdan qolaveradi. 
Masalan,  notirik  tabiatga  mansub  bo`lgan  Queshdagi  ravojlanishni  olib  qaraylik.  Olimlarning 
taxminlariga ko`ra, hozir sirtida y ming, ichida esa bir necha mln. darajali haroratga ega bo`lgan Quesh 
borib-borib  soviydi  va  qizil  gigantga  aylanadi,  ya`ni  Queshning  markazidagi  termoyadro  energiyasi 
so`ngach,  ichki  zichligi  pasayadi  va  markazdagi  tortishish  quvvati  susayadi.  Oqibatda  Quesh  shisha 
boshlaydi va er orbitasini ham o`z ichiga olgan ulkan qizil yulduz vujudga keladi, u asta-sekin sovib, 
qizil  karlikka,  so`ngra  esa  «qora  karlikka»,  keyin  bo`lsa  neytron  yulduzga  aylanadi.  Bunday 
o`zgarishlar  natijasida  borliqning  tashkiliy  struktura  darajasi  o`zgarmaydi,  ya`ni  jonsiz  tabiat 
shaklidagi darajasi saqlanadi. 
Jonli  tabiatning  vujudga  kelishi,  o`simliklar  va  hayvonot  olamining  paydo  bo`lishi,  odamning 
shakllanishi,  jamiyatning  vujudga  kelishi  singari  sifatiy  o`zgarishlar  esa,  rivojlanishning  ikkinchi 
turiga kiradi. 
Falsafa  fanida  harakatning  bir-biridan  sifatiy  farq  qiluvchi  bir  qancha  boshqa  shakllari  ham 
o`rganiladi.  Materialist  bo`lgan  faylasuflar  harakat  shakllarini  turkumlaganida,  quyidagi 
mulohazalarga tayanib ish yuritidilar: 
1)  harakat  shakllari  bir-birlari  bilan  sifat  jihatidan  farq  qilib,  ularning  har  biri  materiyaning 
tashkiliy tuzilishi darajalarining muayyan bosqichida namoen bo`ladi~ 
2) materiyaning harakat  shakllari bir-biri bilan  genetik jihatidan, kelib chiqishi jahatdan ketma-
ket bog`lang`an,  ya`ni harakatning murakkabroq  shakllari uning nisbatan  soddaroq shakllaridan kelib 
chiqqandir~ 
3)  harakatning  yuqori  shakllari  tarkibidagi  quyi  shakllari  uning  yuqori  shakllariga  ham 
mansubdir, ammo harakatning yuqori shakli o`zidan quyi shakldagi harakatga mansub emasdir. 
Harakat shakllarini turlash bo`yicha quiydagi tabiiy-ilmiy kontseptsiya ham diqqatga sazovordir. 
Mazkur  kontseptsiya  bo`yicha  harakat  shakllari  quyidagicha  turlanadi:  fizik  harakat  (elementar 
zarrachalar, maydon va atomlarning harakati), ximiyaviy harakat (atomlar va molekularning harakati) 
va  bunda  harakatning  rivojlanishi  ikki  yo`nalishida  ajraladi,  1)  harakat  rivojlanishning  yuqori 
yo`nalishida  biologik  harakat  shakllanadi~  2)  harakat  rivojlanishining  quyi  yo`nalishida  esa  geologik 
harakat shakllanadi, biologik harakatning taraqqieti ijtimoiy harakatga olib boradi. 

Download 0,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish