Filologiya fakulteti

 

 

Barcha sezgi oʻtmaslashib qolgan boʻladi: 

 

 

Va bu sanchiq(yuragini koʻrsatib) 

 

 

Qizlarimning koʻrnamakligi. 

 

 

Bu ish xuddi butun umr toʻydirib kelgan 

 

 

Qoʻlni ogʻiz tishlaganga oʻxshab ketadi. 

 

 

Biroq qasos olaman man. Yoʻq. Yigʻlamayman! 

 

 

Shunday kezda meni quvlab chiqardilar-a! 

 

 

Quyaver-ey, quyaver-ey, chidab beraman! 

 

 

Shu kecha-ya!  Sen Regana! Gonerilya! 

 

 

Otangiz-ku, sizni jondan sevuvchi edi, 

 

 

Bor davlatin ikkingizga boʻlishib berdim!

38

 

Asar soʻnggida fransuz qoʻshini bilan birga qirol Lir oʻz qizlari va kuyoviga 

qarshi jang olib boradi. Bu jangda qirol Lir magʻlubiyatga uchraydi va kichik qizi 

Kardeliya  bilan dushman qoʻliga asirga tushadi. Lirning katta qizlarini qarmogʻiga 

ilintirib  olgan  Emund  ularni qamab, bir ofitserga pinhona  oʻldirish  haqida  buyruq 

                                                           

38

 Вилям Шекспир. “Қирол Лир” . - Т.: Ғофур Ғулом номидаги адабиёт ва санъат нашриёти,   1981 й. 106-б. 

 

---

                                                                                      

                                                                                    37 

 

beradi.  Asarning  kulminatsiyasi  mana  shu  joyda  boshlanadi.  Lirning  noqobil  qizi 

Gonerilya  singlisi  Reganaga  zahar  berib  oʻzini  oʻldiradi.  Lirning  kichik  qizi  ham 

Edmundning  topshirigʻi  bilan  xufyona  osiladi.  Qirol  Lir  bunday  xoʻrlik  va 

iztiroblarga  dosh  berolmaydi.  Oʻzining  sodiq  va  mehribon  kichik  qizining  jasadi 

yonida jon beradi.  

Shekspir  oʻzining  asarida  oʻsha  davr  muammolarini,  ota  va  farzandlar 

oʻrtasidagi  konfiliktni  va  bu  fojeaga  sabab  boʻlgan  omillarni  turfa  qahramonlar 

misolida va murakkab sujet asosida ochib beradi.  

Asarda yana bir ota va farzand munosabatlari aks etgan sujet linyasi boʻlib, 

bu  qirol  Lirning  sodiq  xizmatkori  Gloster  va  uning  oʻgʻillari  Edmund  va  Edgard 

munosabatlaridir.  Edmund  akasi  Edgarni  tuxmatlar  bilan  otasiga  qarshi  qilib 

qoʻyadi.  Oʻzi  esa  qirol  Lir  va  otasining  dushmani,  ya’ni  Lirning  katta  qizlari  va 

kuyovlari  bilan  til  biriktirib,  otasining  boylik  va  mansabiga  ega  chiqish  uchun 

uning oʻlimini xohlaydi. Uni dushmanga tutib berishni koʻzlaydi: 

“Agar  men  uni  qirolga  yordam  qilayotgan  vaqtida  topa  olsam,  bu  ish 

shubhalarning  tasdiqi  uchun  ma’qul  boʻlar  edi.(Kornuelga)  Men  oʻz  vazifam 

buyurgan  ishdan  qittak  ham  chetga  chiqmayman,  garchand  vazifam  bilan  ota 

hurmati  oʻrtasida  boʻlgan  kurashda  nasldoshlik  qonining  ovozi  daxshatli  boʻlsa 

ham.”

39

 Koʻrinadiki,  boylik  va  mansabga    koʻngil  qoʻygan  oʻgʻil  bu  yoʻlda  u 

otasini oʻz qoʻllari bilan oʻlimga roʻbaroʻ qilishga ham tayyor. Edmundning otasini 

qoʻlga tushirish  rejasi  muoffaqiyatli  yakun topadi. Kornual  Glosterning koʻzlarini 

oʻyib  oladi. Edmund esa bu jazoni amalga oshirilishini koʻrmay deb chiqib ketadi. 

Bu holat choparning Albaniga aytgan soʻzlarida bayon etiladi: “Albatta-da, janob