Filologiya fakulteti mumtoz adabiyot tarixi kafedrasi



Download 2,88 Mb.
bet33/147
Sana30.03.2022
Hajmi2,88 Mb.
#517079
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   147
Bog'liq
O\'AT majmua 2021-2022 (3)

TARDU AKS (ar. - teskari qilib takrorlash) - bayt tarkibidagi ikki so‘z yoki birikmani avval muayyan bir tartibda keltirib, so‘ng ularning o‘rnini almashtirib takrorlash san’ati. Mumtoz poetikaga doir manbalarda “aks”, “tabdil” nomlari bilan ham keladi. T.a. dastlabki ma’lumot Umar Roduyoniyning “Tarjumon ul-balog‘a” (11-a.) asarida keltirilgan bo‘lib, risolada mazkur san’at “aks” nomi bilan keltirilgan: “Aks lug‘atda “qayta takrorlash bo‘lib, bayt tarkibidagi jumla va so‘zlarni hamda oxirgi so ‘zni misra boshida takrorlashni “aks” derlar... Va agar aks amali bayt tarkibida sodir bo‘lsa, bunday aksni “komil aks” derlar va agar misra tarkibida amalga oshsa, bunday aksni “maxraj”, ya ’ni notamom (to ‘liq bo ‘lmagan) aks deb atarlar”.
T.a. san’ati takrorning qaysi o‘rinda kelishiga qarab ikki turga bo‘linadi:

  1. komil (tugallangan) aks - T.a.ning bayt doirasida sodir bo‘lishi, bunda baytning birinchisi misrasidagi ikki so‘z yoki birikma ikkinchi misrada o‘rin almashinib takrorlanadi. Masalan,

Qaro ko ‘zum, kelu mardumlig ‘ emdi fan qilg ‘il,
Ko ‘zum qarosida mardum kibi vatan qilg ‘il
(G‘aroyib us-sig‘ar, 371-g‘azal)

  1. maxraj (tugallanmagan) aks - T.a.ning misra doirasida hosil qilinishi, bunda bir misradagi ikki so‘z shu misraning o‘zida o‘rin almashinib takrorlanadi:

Ki, haq taqdiridindur olam ichra,
YOmonu yaxshining yaxshi yomoni.
(Navodir ush-shabob, tarji’band)
T.a. san’ati mazmun nuqtai nazaridan ham ikki turga bo‘linadi:

  1. mutahodiy aks. Bunday T.a.da ikki so‘z yoki iboraning tartibini o‘zgartirib takrorlash oqibatida yangi ma’no hosil qilinmaydi.

Har ne ul buzdi, bu barin tuzdi,
Bu barin tuzdi, har ne ul buzdi
(Sab’ai sayyor)


  1. Download 2,88 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish