Filologik tadqiqotlar X

deskriptiv 
bo‗lmagan 
so‗zlar qanday nutqiy aktni yuzaga chiqarish uchun xizmat qilayotganligi 
oydinlashadi. 
25
X. Do‘stmuhammad. Qichqiriq.Yangi hikoyalar. – Toshkent., 2014. 159-b. 
26
Rahmonova X. X. Do‘stmuhammad hikoyalarida ijtimoiy muammolar talqini.Til va adabiyot ta‘limi 2019. 8-
son.39-39b. 

---

FILOLOGIK TADQIQOTLAR — X 
77 
Xullas, matnni pragmatic yo‗nalishda o‗rganish lisoniy birliklarning an‘anaviy 
tilshunoslikda 
e‘tibordan 
chetda 
qolgan 
tomonlarini 
keng 
o‗rganishga 
yordam 
beradi.Shuningdek, pragmatika nazariyasi kishilar o‗rtasidagi aloqa-aralashuv jarayoniga xos 
verbal va noverbal munosabatini anglashda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Adabiyotlar 
1.Safarov Sh. Pragmalingvitika. Sam UTI, -T.: 2008. 15-16-bb. 
2. Hakimov M. O‗zbek tilida matnning pragmatic talqini. Dok.dis. avtoreferati. Toshkent 2001. 
10-14 bet. 
3. Hakimov M. O‗zbek tilida matnning pragmatik talqini. DDA – Toshkent 2001.
4. Qurbonova S.M. Badiiy matnda shaxs xususiyatini ifodalash. F.F.D. (PhD) Farg‗ona 2018. 
5. Mahmudov N. Presuppozitsiya va gap. // O‗TA, - T., - 1986. 6-son. 28-31-bet;
6. Nurmonov A. Ko‗makchili konstruktsiyalar presuppozitsiyasi.//O‗TA jur.–Toshkent.1986.6-
son.42-45-b. 
7. Rahimov U. O‗zbek tilida yuklamalar presuppozitsiyasi. NDA. Samarqand. 1994; Hakimov 
M. O‗zbek tilida matn pragmatikasi. DDA –T., 2001-49-b.
8. X. Do‗stmuhammad. Qichqiriq. Yangi hikoyalar. – Toshkent., 2014. 159-b. 
9. Rahmonova X. X. Do‗stmuhammad hikoyalarida ijtimoiy muammolar talqini.
―ZÖHRE-TAHYR‖ DESSANYNYŇ TÜRKMEN WE ÖZBEK WERSIÝALARYNDA 
MANYDAŞ FRAZEOLOGIK BIRLIKLER 
S.Pirjanowa
, 
GDU Lingwistika:türkmen dili magistranty

Türki halklaryň edebiýatynyň taryhynda görnükli orun eýeleýän meşhur eserleriň biri-de‖ 
Zöhre –Tahyr‖ dessanydyr.Ol diňe türkmen edebiýaty däl ýogsam özbek edebiýatynyň 
dessançylyk däbiniň ösmegine kämilleşmegine, nusgawy şygyrýetimiziň görnüş we taglym 
taýdan baýlaşmagyna saldamly goşant goşan eser hasaplanýar. 
Halkyň durmuşynda asyrlaryň dowamynda frazeologizmleriň ähmýeti örän uly bolupdyr, 
olar diňe biziň gündelik sözleýşimizde özboluşly öwüşgün bermän,edebi eserleriň dilini hem 
çeperleşdirýär. Muny ‖Zöhre –Tahyr‖ dessanynda aýdyň görmek bolýar. Türkmen edebiýatynda 
Mollanepesiň ―Zöhre –Tahyr‖ dessany halk ertekisiniň wakasy esasynda ýazylan bolsa, özbek 
edebiýatynda bolsa bu dessan halk döredijiligi esasynda ýazylan esasanda gurluşy hem syujet 
taýdan meňzeşdir . Frazeologizmler eserleriň diliniň şireligine çuň manylygyna örän uly täsir 
edýär. Biz ylmy işimizde bu iki halkyň dilinde ýazylan ―Zöhre-Tahyr‖ dessanynda ulanylýan 
frazeologizmleriň semantik- funksional aýratynlyklaryny,öwrenmek bilen bir hatarda olardaky 
meňzeşlikler we tapawutlary ýüze çykarmak biziň şu işimiziň esasy maksadydyr .
Frazeologizmler söz düzümleriniň ýa-da sözlemleriň many taýdan bitewüleşmegidir. 
Olar, köplenç göçme manyda ulanylýandyr. Manynyň bitewüligi we göçmeligi bilen bir hatarda, 
obrazlylyk,metaforik häsiýet frazeologizmlere mahsus aýratynlykdyr. Frazeologik birlikleriň 
manysy ony emele getirýän sözleriň her haýsysynyň özbaşdak manysynyň jemi bolman, eýsem 

---

FILOLOGIK TADQIQOTLAR — X 
134