Filial uslubchisi Ishmurodova M. K malaka oshirish guruhida nazariy mashg’ulotning texnologik xaritasi

O’rta tibbiyot xodimining etika va deontologiyasi .
Zamonaviy tibbiyot soxasida etika masalalari doirasi turli atamalar bilan belgilanmokda: «shifokor etikasi», «tibbiyot etikasi», «tibbiyot deontologiyasi», «bioetika», «biotibbiyot etikasi». Bu atamalarning moxiyatini tushunish uchun ularning kdskacha tarixi bilan tanishish lozim. Eramizdan 1500 yil oldin kadimiy xind shifokorlari kasbiy kasamyod kabul kilganlar. Yevropa tibbiyotida xozirgacha o’z kuchiga ega bo’lib kelayotgan kadimiy grek shifokori Gippokrat etikasi, ayniksa uning mashxur kasamyodi muxim axamiyat kasb etadi. Gippokrat tibbiyot etikasining asosiy mutaxassislik yunalishlari quyidagilardan iborat:
1. Xayot ga xurmat.
2. Bemorga zarar yetkazmaslik.
3. Bemor shaxsini xurmatlash.
4. SHifokor siri.
5. Kasbga xurmat. Mustakil xamshiralik kasb etikasini yaratishida rus olimi N. I. Pirogovning urni katta. Uning fikricha xamshiraning asosiy vaziflaridan biri bemor parvarishini, ko’zatuvini tashkil Qilish, amalga oshirish va sogayishga ishontirish. Tibbiyot deontologiyasi — burch xakidagi ta’limot bo’lib meditsina etikasining bir qismini tashkil kiladi. Xozirgi vaktda bu ikki atama — «tibbiyot etikasi» va «tibbiyot deontologiyasi» yonma yon kullaniladi. Bioetika — zamonaviy tibbiyotning muammoli masalalarini etik yunalishda urganib, bular kuyidagi tushunchalarni tashkil kiladi: Sun’iy uruglantirish, abort, sterilizatsiya (urugsizlantirish), inson ulimining yangi tushunchasi (miya ulimi), evtanaziya (oson, yengil ulim), a’zolarning transplantatsiyasi (biror a’zoni bir odamdan ikkinchi odamga kuchirib utkazish), tibbiy genetik maslaxat va boshkalar. Bioetik tekshiruvlarda tibbiyot xodimlaridan tashkari filosoflar, xukukshunoslar va boshka kasb egalari ishtirok etadilar. Bioetika — zamonaviy ilmiy tekshirishlarning fanlararo boglangan soxasidir. Bioetika bu zamonaviy tibbiyotda inson muammolari va xukuk^arini urganuvchi fandir. Insonlar XUKUKini kafolatlash fakat nazariy masala bo’libgina kolmay, amaliy xamdir. Bioetikaning rivojlanishida kupgina maxsus davlat korxonalari xam ishtirok etmokda. Ular zamonaviy tibbiyot sharoitida insonlar XUKUKINi ximoyalashni kafolatlaydi. Biotibbiyot etikasining asosiy yunal ishlari kuyidagilardan iborat: — insonparvarlik, i n son sh axsini, fazilatlarini xurmat
qilish; — shaxsni, axlok-odobini xurmat qilish; — ezgulik yaxshilik xususiyati; — xakguylik.