Feystel tarmogʻiga asoslangan simmetrik blokli shifrlash algoritmi

MUNDARIJA
Kirish…………………………...…………………………...………………..		3
I BOB.	UMUMIY KRIPTOGRAF ALGORITMLAR…………………	9
1.1	Kriptotahlilning asosiy tushunchalari……………………………...	9
1.2	Feystel tarmogʻiga asoslangan simmetrik blokli shifrlash algoritmi…………………………………………………………...	14
1.3	DES standart simmetrik blokli shifrlash algoritmi………………...	17
1.4	ГОСТ 28147-89 standart simmetrik blokli shifrlash algoritmi ……	19
1.5	AES kriptoalgoritmining matematik asosi. AES kriptoalgoritmi shifrlash va deshifrlash jarayonlarining blok sxemasi……………	23
I bob bo‘yicha xulosa…………………………………………………………		24
II BOB.	KRIPTOTAHLILDA TABIIY ALGORITMLARNING UMUMIY KO‘RINISHI ………………………………………….	25
2.1	Genetik algoritmni kriptotahlilda umumiy qo‘llanilishi ………..…	26
2.2	Kriptotahlilda qo‘llanilgan tabiiy algoritmlardan olingan eksperimental ma’lumotlar ………………………..........................
II bob bo‘yicha xulosa………………………………………………………...		34
III .BOB	ALGORITMLARNING AMALIY REALIZATISYASI………….	35
3.1	Shifrlash algoritmlari…………………….………………………...	35
3.1.1	Shifrlashni amalga oshirish uchun qo‘yiladigan talablar……….…	35
3.1.2	DES shirflash algoritmini amalga oshirish……………………...…	35
3.1.3	AES shirflash algoritmini amalga oshirish…………………………	37
3.2	Kriptotahlil algoritmlarini realizatsiya qilish………………………	44
3.2.1	Umumiy qism realizatsiyasi……………………………………….	44
3.2.2	Genetik algoritmlarni amalda kriptotahlil qilish …………………	46
III bob bo‘yicha xulosa……………………………………………………….		71
XULOSA……………………………………………………………………..		72
ADABIYOTLAR RO‘YXATI ………………………………………………		74
ILOVA………………………………………………………………………..		77

Kirish
Hozirgi dunyoda ma’lumotlarni elektron shaklda saqlash va uzatishni ruxsatsiz kirish va foydalanishdan himoya qilish katta ahamiyatga ega. Kriptologiya axborotni muhofaza qilish usullaridan biridir. Kriptologiyaning asosiy yo‘nalishlari kriptografiya bo‘lib, u axborotni himoya qilishning kriptograf vositalarini ishlab chiqish, tahlil qilish va barqarorligini asoslash bilan shug‘ullanadi, shuningdek kriptoanaliz - asl matnni kalitni bilmasdan shifrlangan holda parolini hal qilish imkoniyatini aniqlaydi. Kriptanaliz shuningdek, mumkin bo‘lgan kalitlar doirasini sezilarli darajada kamaytirish uchun shifrlash kaliti haqida qo‘shimcha ma’lumot olish uchun ishlatiladi.
Shifrlash algoritmlariga qo‘yiladigan talablardan biri bu hujumga qarshilik. Kriptanalitik hujumlarning to‘rtta asosiy turi mavjud.

1. 
   Faqat shifrlangan matnli hujum. Kriptanalizatorning tasarrufida noma’lum tekis matnlardan olingan bir nechta shifrlangan matnlar mavjud. Yetarli miqdordagi shifrlangan matn asosida hech bo‘lmaganda bitta oddiy matn yoki tegishli kalitni topish yoki buning iloji yo‘qligiga ishonch hosil qilish talab qilinadi;
   
2. 
   Ochiq matnli hujum. Kriptanalizator juft ochiq va mos keladigan shifrlangan matnlarni utilizatsiya qiladi. Juftlardan kamida bittasi uchun kalitni aniqlash talab qilinadi.
   
3. 
   Mos keladigan aniq matnga asoslangan hujum avvalgisidan faqat kriptanalizatorning ochiq matnni tanlash qobiliyatiga egaligi bilan farq qiladi. Hujum maqsadi avvalgisiga o‘xshash bo‘ladi. Bunday hujum, masalan, kriptanalizator uzatuvchi tomonning shifrlovchisiga ega bo‘lganda bo‘lishi mumkin.
   
4. 
   Moslashtirilgan mos matnga asoslangan hujum. Bu yig‘ilgan oddiy matn yordamida yuqoridagi hujumning maxsus hodisasidir. Kriptanalizator nafaqat ishlatilgan shifrlangan matnni tanlashi, balki ilgari olingan shifrlash natijalari asosida keyingi tanlovini ham takomillashtirishi mumkin.
   

Hujum natijasida quyidagi natijalarga erishish mumkin:

• 
  to‘liqlik xakerlik – maxfiy kalit topildi;
  
• 
  global chegirma – tekshirilgan algoritmlarning ekvivalenti ishlab chiqilgan, bu kalitni bilmasdan ma’lumotlarni shifrlash va shifrlangan ma’lumotni deshifrlash imkonini beradi;
  
• 
  ma’lumotni chiqarib tashlash – aniq matn yoki kalit haqida ba’zi ma’lumotlarni oladi.
  

Odatda kriptotahlil algoritmning soddalashtirilgan modifikatsiyasini buzishga urinishlar bilan boshlanadi, shundan so‘ng natijalar to‘liq versiyaga tarqaladi.
Kriptotahlil uchun evristik algoritmlardan foydalanish imkoniyatlarini o‘rganish, ma’lumotni shifrlash uchun ishlatiladigan maxfiy parametrni topish muammosini hal qilish uchun genetik algoritm va to‘da razvedka algoritmlarini qo‘llash mumkinligini Hasan Mohammed Hasan Husein, Bayoumi i. Bayoumi, Fathy Saad Hotail va Mohammed Z. Abd El-Mageed ktiptotahlilchi olimlar “A genetic algorithm for Cryptoanalysis of DES-8” nomli maqolasida batafsil tushuntirib o‘tilgan[13][14]. Bu maqolaning mohiyati shundaki 8 ta shifrlash raundi bilan DES algoritmini kriptotahlil qilish uchun genetik algoritmni qo‘llashni batafsilroq o‘rganish Gollandiya sxemasi asosida fitness funksiyasini o‘rganishga bag‘ishlangan. Ish natijalariga ko‘ra, genetik algoritm Feystel tarmog‘iga asoslangan algoritmlarni kriptanaliz qilish uchun muvaffaqiyatli qo‘llanilishi mumkin, masalan, DES shifrlash algoritmi. 16 ta shifrlash davri bilan DES kriptoanalizining genetik algoritmini qo‘llashni o‘rganishda ishda differentsial kriptotahli va genetik kriptotahlil birlashtirish yondashuvi qo‘llanilgan. Differensial kriptotahlil yordamida olingan natijalar genetik algoritm uchun kirish ma’lumotlari sifatida ishlatilishi mumkin. Genetik algoritmda ruletka tanlovidan foydalanilgan. S. Siva, T.Chithralekha va P.Ananda Kumar kriptotahlichilar “Nomadic Genetic Algorithm for cryptoanalysis of DES 16” hamda “International Journal of Computer theory and engeneering” kabi maqolalarida genetik algoritmni takomillashtirishni taklif qiladi:
Bunda, ya’ni genetic algoritmda :populyatsiya kichik guruhlarga bo‘linadi, ular orasida migratsiya bo‘lishi mumkin. Maqolaning natijalari ushbu yondashuvni kalitni aniqlash uchun olingan natijalarning sifati bo‘yicha ham, tezlik bo‘yicha ham muvaffaqiyatli qo‘llanilishini ko‘rsatadi.