Fayziyev V amaliyot uslubiy ko'rsatma pdf

---

4 
1-A
Mavzu:Analog-raqamli va raqam-
rganish. 
Ishdan maqsad:
Analog-raqamli va raqam-
Nazariy qism 
ni va kommutasiya tugunlarida analog 
adi. Aloqa liniyalari 
tashkil etish: chastotali usul (CHKA) va vaqtli usul (VKA).Chastotali usul chastota 
spektrida har xil kanallar uchun alohida polosani ishlatishga asoslangan. 
Anologli usulga amplituda-impulsli modulyasiya (AIM), kenglik-impulsli 
modulyasiya (KIM) va faza-impulsli modulyasiya (FIM) kiradi. 
Raqamli usulga impuls-kodli modulyasiya (IKM) va delta-modulyasiya 
kiradi. 
1.1-rasm). 
1.1-rasm.
Modulyasiyaning anologli usullari. 
Impulsli modulyasiyani anologli usullarining umumiy nuqsonlari 
modulyasiyalangan signalni uzatish uchun ishlatilayotgan aloqa liniyalarining 

---

5 
elektrik parametrlariga qattiq talablar hisoblanadi. Bu xalaqit beruvchi signallarni 
uchastkalaridagi 
qildi. 
Impuls-kodli modulyasiyada AIM signal kvantlanadi va kodlanadi. 
Delta-
-4 barobar katta 
i mumkin (telefon uzatishlarida 32-64 kbit/s radio eshittirish signallarini 
uzatishda 384 kbit/s va h.k.). 
Impuls-kodli modulyasiya 
Telekommunikasiya tarmoqlarida va raqamli 
ommutasiya tizimlarida impuls-kodli modulyasiya keng tarqalgan. Shuning uchun 
IKM 
IKM jarayoni-
-ket 
bajarilishidan iborat: diskretlash, kvantlash va kodlash. Diskretlashda anolog 
1931 yilda akademik V.A.Kotelnikov shakllantirgan va isbot qilingan otchyot 
signalning oniyli qiymatlari (otschyotlari) bilan uzatish mumkin, agar ularni ketma-
ketlik chastotali f 
d
uzluksiz signalning maksimal chastotasidan f 
max
ikki barobardan 
max
2
fc
fg
lash 
chastotasini minimal qiymatini aniqladi. Impulslarni uzluksiz ketma-ketligi 
diskretlash chastotaning diskret garmonikasidan tashkil topgan chastotali spektriga 
signali shu garmonikni har birini alohida modulyasiyalaydi. Buni spektri natijasida 
impuls ketma-ketlikdagi har bir diskret chastota atrofida ikkita yon tomon polosalari 
yaratiladi. Dastlabki signal, shu signal chastotasidan boshqa hamma chastotalarni 
qirqishga hisoblangan past chastotali filtr yordamida tiklanadi. Tiklovchi past 

---

6 
chastotali filtr kirish signali kengligi polosasi 
fk
va
fk
fg
orasida joylashgan 
fk
fg
fk
dan 
-
bu uzluksiz signalning oniyli qiymati haqidagi axborotni olishdir. Bu axborotni 
amplitudali modulyasiyalangan impulslar shaklida olish mumkin. Takrorlanish 
u
impuls generatori ishlab chiqaradi. Agar shu impulsni elektron kalitini (EK) davriy 
ishga tushirish uchun ishlatib va EK kirishga bir vaqtda xohlagan shakldagi anolog 
signal x = f(t) berilsa, EK chiqishida har xil amplitudali impulslar ketma-ketligi 
nali uchun 
k
f
8
.
6
modulyasiyalangan impulslarni ketma-ketlik davri
Td = 1/fd = 1/8 = 125 
u
uzatuvchi signal energiyasini 
aniqlaydi. 
Kvantlash tadbirida har bir diskret AIM signali amplitudasining qiymatini 
aniqlashga olib keladi. Buning uchun shkala tanlanadi. Bu shkala uzunligi 
modulyasiyalangan anolog signalning pastki va yuqoridagi daraja qiymatlari bilan 
i tadbirini bajarish uchun 
amplitudasi qiymatlari kodlanadi. Kodlash uchun ikkilangan kod (natural va 
simmetrik) ishlatish qulay. Bunda kvantlash darajasi soni 2
n
tarzida aniqlanadi, bu 
-
T tavsiyasi asosida n = 8 olingan, bunda 2
n
= 2
8
3 olingan bunda, 2
n
= 2
3
= 8. 1.4-rasmda kvantlash tadbiri keltirilgan. Kvantlashda 
diskret qiymati joylashgan chegara faqat intervali aniqlanadi. 

---

7 
a) Natural ikkilangan kod asosida 
b) Simmetrik ikkilangan kod asosida 
1.2-rasm.
Kvantlash tadbiri. 
diskretni tiklash xatolik bilan amalga oshiriladi. Diskretni tiklangan va haqiqiy 
qiymati orasidagi farq kvantlash shovqini deb ataladi (1.5-rasm). 
1.3-rasm.
Signal darajasi kamaysa, signalni kvantlash shovqini nisbati kamayadi. Signal 
il 
mumkin: kichik signallar uchun kichik, katta signallarga katta. Demak, kvantlashni 
nisbatni 

---

8 
Modulyasiyalangan signal amplituda qiymatini X harfi bilan belgilaymiz.Zichlash 
(kompresor) 
-rasm). 
S (X) = (1/N) (d x / d y) 
1.4-rasm.
Zichlash tavsifi. 
Y = C
0
ln (C
1
x), 
Bu yerda: S
0
eradi. 
Texnik bunday tavsifni olish mumkin emas, chunki u koordinata boshidan 
1
1
ln
1
ln
1
1
0
ln
1
X
A
A
AX
A
X
A
AX
y
uchun 
Bu yerda: A = 87,6-
Bu logarifik tavsif A turi Yevropa davlatlarida va Polshada ishlatiladi. Bu 
logarifmik 
hisoblanadi. 

---

9 
yasi 
uchun, kompenderlashda 24,1 db ga teng yutuq beradi). 
ning qiymati 1972 yilgacha 100 teng edi, undan keyin 255 ga teng qilib olindi. 
yerda: Y-kompressor chiqishida normallashtirilgan kuchlanish, X-uni kirishidagi 
Y = U chiq/ U chiq maks (2.4) 
X = U kir/ U kir maks (2.5) 
-
bunda x = ± 1 hamda u = ± 1 uchun x = 0 va y = 0. 
Kompressorga quyiladigan talablarni qoniqtiradigan eng yaxshi tavsif sifatida 
Y = lg (x)
X- qiymati R 
-dan emas faqatgina r-kattalikga 
ifoda ishlatiladi. 
1
lg
1
lg
x
Y
birinchi kvadrantdagi egri chiziqqa simmetrik tarzda quriladi. 
Qabul qilgichda kodli kombinasiy
kompressor tavsifiga teskari tavsifga ega ekspanderga kiritiladi. 

---

10 
1.5-rasm
. Normallashtirilgan tavsif 
ki qiymatini qabul qiladi. Kompressiya 
nisbatining ortishi) 45
0
i chiziqqa nisbatan 
uchun, ravshanki egri chiziqning egilishi burchak tangensi qandaydir qismida
kvantlashning signal/shovqin nisbatining biron-bir qismida ortishi, bu nisbatining 
biron-
hammasini te
kvantlashning 
shovqin
signal
nisbati kichik signalning katta darajalarida nisbatan katta 
shovqin
signal
nisbatini 
belgilovchi kompressiyaning egri chiziqlari nol yaqinida eng katta-egilish qiymatiga 
boradi, bu esa yuqori darajali signallar uchun 
shovqin
signal
nisbatini kamayishiga olib 
keladi (1.6-rasm).
1.6 rasm.
Kirish signali sathi funksiyasidagi signal / kvantlash shovqini 
nisbati. 
1
2

---

11 
Komponderdan foydalanilganda erishiladigan yutuq 2.8-
(kompressor va eksponderdan tashkil topgan sxema komponder deyiladi). Bu 
esa signalning R-darajala
0
burchak ostida egilgan bir-
darajalari va kvantlash shovqini nisbati R (desibellari) ni ifodalaydi. 2-egri chiziq 
past darajali signallar uchun kvantlashning signal/shovqin nisbatini ortishiga olib 
keladi (P
s1 
dan kichik), R
s
>P
s1
, signal darajasida esa-bu nisbatning kamayishiga olib 
keladi. 0
db
atrofida signal darajalari uchun kvantlashning signal/shovqin nisbatining
sezilarli (darajalari uchun) kamayishi kompaderli sxema yuzaga keltiradigan 
bilan aniqlanadi. 
G = 20lgtg Qa. 
Bu yerda, G- desibellarda ifodalangan komponderlashdagi yutuq. 
Qa-
egilishi burchagi. 
-sekin nolgacha kamayib boradi, 
nisbatini kamayishiga olib keladi. 
Komponderlashdan olinadigan yutuq tavsifining birinchi hosilasi birga teng 
-
- segmentli 
tavsif hosil qilinadi. Bunda har bir keyingi segment diapozonni oshirib boriladi.