Favqulodda vaziyatlarni bartaraf qilish hamda tizimni takomillashtirish

Tashqi taʼsirlarga chidamlilik talablari. 
Xabarlovchilar tashqi muhitning 
yuqori harorati taʼsirida ham TSHda xabarlovchilarning aniq bir turiga oʻrnatilgan 
OʻzDSt 1035:2003 ga mos boʻlishi va harorat 55°S dan past boʻlmasligi 
kerak.Xabarlovchilar 55°S dan yuqori harorat taʼsirida ham ishchanligini saqlab 
qolishi kerak. Xabarlovchilar tashqi muhitning yuqori harorati taʼsirida ham 
TSHda xabarlovchilarning aniq bir turiga oʻrnatilgan talablarga mos boʻlishi va 
harorat minus 10°S dan yuqori boʻlmasligi kerak.Xabarlovchilar havo harorati 
pasayishioqibatidahavonamligi 95 foizdan kam boʻlmagan sharoitda namlik 
kondensatsiyasi taʼsir koʻrsatgan taqdirda ham ishchanligini saqlab qolishi 
lozim.Xabarlovchilar havo harorati 40°C dan yuqori boʻlganida havoning namligi 
taʼsir koʻrsatishi natijasida namlik kamida 93 foiz boʻlgan sharoitda ham 
ishchanligini saqlab qolishi kerak.Xabarlovchilar havo harorati 40°C yuqori 
boʻlganida havoning namligi kamida 93 foiz boʻlgandan keyingi sharoitda ham 
ishchanligini saqlab qolishi kerak.Agressiv muhitda oʻrnatish uchun moʻljallangan 
xabarlovchilar ularga oltingugurt ikkioksidli agressiv muhit sharoitida ham 
ishchanligini saqlab qolishi lozim.Xabarlovchilarga tezlanishi 4,905 m/s
2
(0,5 g) 
boʻlgan sinusoidal tebranishli va 10 dan 150 Gs chastota diapazonida boʻlgan 
muhit taʼsirida ham ishchanligini saqlab qolishi kerak.Xabarlovchilar ularga 
tezlanishi 9,81 m/s
2
(1g) boʻlgan sinusoidal tebranishli va 10 dan 150 Gs chastotali 
diapazon taʼsirida ham ishchanligini saqlab qolishi lozim.Xabarlovchilar ularga
1,9 J energiyali mexanik zarba toʻgʻridan-toʻgʻri taʼsir koʻrsatishi natijasida ham 
ishchanligini saqlab qolishi kerak.Shakli yarim sinusoidal impulsli zarba 
toʻgʻridan-toʻgʻri taʼsir koʻrsatishi sharoitida ham xabarlovchilar ishchanligini 
saqlab qolishi zarur. Impulsning uzunligi va uning eng kuchli tezlanishi OʻzDSt 
1035:2003 ga mos kelishi lozim hamda aniq turdagi xabarlovchilarning texnik 
shartida koʻrsatilgan boʻlishi kerak. Tuzilishiga boʻlgan talablar: ishlatilish joyida 
ishlab chiqaruvchining yoʻriqnomasiga koʻra oʻrnatilgan xabarlovchilarning yuza 
tomoni vertikal holatda boʻlishi kerak.Xabarlovchilar yuza sirtining maydoni
5000 mm
2 
dan oshmasligi lozim.Uzatma elementi xabarlovchilarning yuza sirti 
tomonida joylashgan boʻlishi, yaxshi koʻrinib turishi, 1600 dan 4000 mm
2 
gacha 
maydonni tashkil etishi, lekin yuza sirt maydoni 50 foizidan oshmasligi lozim. 
Uzatma elementida yoki xabarlovchilarning yuza qismida uzatma elementiga kuch 
ishlatish joyi va yoʻnalishni aniq koʻrsatadigan belgilar qoʻyilishi talab etiladi.Qizil 

---

211 
rangning optik indikatori xabarlovchilarning yuza qismida joylashgan boʻlishi 
kerak.Xabarlovchilarning tashqi qismlari (old qismi, yon qismi, tepa va ost qismi), 
uzatma elementidan tashqari, GOST 12.4.026 ga asosan qizil rangga boʻyalgan 
boʻladi. Uzatma elementi xabarlovchi qobigʻining asosiy rangidan keskin ajralib 
turishi lozim.Xabarlovchilar shleyf simlarini ulash uchun qisqichga ega boʻlishi 
kerak. Qiskich shunday oʻrnatilgan boʻlishi lozimki, uning metall yuzalari 
orasidagi oʻtkazgich qisilishini etarli kuch bilan taʼminlashi, lekin oʻtkazgichga 
shikast etkazmasligi talab etiladi. Har bir qisqich – koʻndalang kesimining nominal 
yuzasi 0,125 dan 1,5 mm
2 
gacha boʻlgan oʻtkazgichni ulashga imkon berishi kerak. 
Qisqichlar–shleyfning kiruvchi va chiquvchi simlarning birlashishini taʼminlashni 
oʻtkazgichlarning bevosita kontakti yordamida emas, balki xabarlovchi qisqichlari 
yordamida amalga oshirishi uchun ular juft boʻlishi zarur. Xabarlovchilarning 
konstruksiyasi xabarlovchi qisqichlariga u montaj qilingandan soʻng maxsus 
asboblarsiz kirishiga yoʻl qoʻymasligi kerak.