Favqulodda vaziyatlarni bartaraf qilish hamda tizimni takomillashtirish

Гуруҳ таркибида қўлланиладиган қутқарув воситалари. 
Бир 
вақтнинг ўзида бир нечта одамни эвакуация қилиш имкониятини яратади. Бу 
тоифадаги қутқарув воситаларига арқонлар ва ёстиқлар киради. Бундан 
ташқари, одамларни оммавий тарзда эвакуация қилиш учун катта шлангни 
эслатувчи қурилма “енг” қўлланилади. У ҳимоя қатламини ҳосил қилади ва 
ички қисмидан одамларни пастга тушириш учун имконият яратади, яъни 
енгнинг ичдан одамлар пастга тушиши мумкин бўлади. Ўта муҳим ва 
тоифаланган 
ишлаб 
чиқариш 
корхоналарида 
гуруҳ 
таркибида 
қўлланиладиган қутқарув воситаларига 
бошпаналар
киради. Бу бошпаналар 
фавқулодда вазият содир бўлганда одамларни ташкилий тарзда фавқулодда 
вазиятларнинг хавфли омилларидан ҳимоя қилиш учун мўлжалланган. 
Бошпанага инсон учун биринчи навбатда зарур бўлган қуйидагилар билан 
кириши талаб қилинади: шахсий ҳужжатлари, нафас олиш маскалари, сув, 
минимал авқатланиш тўплами. 
Автоматик қутқарув воситалари. 
Бу тизимлар ёнғин содир бўлган 
жойга сув ёки кўпик етказиб берилишини таъминлайди. Ёнғинни ўчириш 
ишлари датчиклар “тутун”ни пайқаши билан автоматик тарзда ишга тушади.
Тизим хонада бор ёки йўқлигидан қатъий назар ҳаракатга келади. 
Қурилмалар билан мехмонхона комплекслари, савдо марказлари ва йирик 
маъмурий бинолари жиҳозланади.
Қўл билан бошқариладиган қутқарув воситалари. 
Бу тоифага инсон 
аралашуви талаб қилинадиган барча турдаги ёнғин қутқарув воситалари 
киради. Уларнинг орасида энг оддийларига арқонли нарвонлар, тўхтатиш 
шайбалари, тўхтатиш қурилмалари ва арқонлар киради. 
Нарвонлар, енглар ва чўзинчоқ матолар. 
Меҳнатни муҳофаза қилиш 
қоидалари талабларига мувофиқ, ҳар бир кўп қаватли бино ёнғин ўчириш 
нарвонлари билан жиҳозланиши лозим. Агар мавжуд бўлмаса, қутқарувчилар 
қўлда олиб юриладиган вариантларини қўллашади. Бироқ, ушбу ушбу 
қуйидаги ҳолатларда ноқулай ҳисобланади: бинода кўп сонли ишчилар 
мавжуд бўлса ваҳима юзага келади; нарвон бўйлаб пастга тушганда ноҳуш 
ҳолатлар юзага келиши мумкин. Бундай ҳолларда ойна остига йиғилган мато 
– чўзилувчан енг ёрдамга келади. Зич мато катта юкламани ушлаб туриш 
имкониятига эга. Бироқ, ушбу воситаларнинг ҳам ўзига хос қуйидаги 
камчилиги мавжуд: тентнинг устига юқори баландликдан сакраш ҳам 
хавфсиз эмас. 
Вазиятдан чиқишнинг энг мақбул усули бу – енг ҳисобланади. Енг 
эластик “қувур” ҳисобланиб, унинг ички қисмида катта ишқалиниш кучи 

---

276 
яратилади. Ҳатто махсус тайёргарликка эга бўлмаган инсон ҳам енг орқали 
пастга тушишни уддасидан чиқади. Бундан ташқари, конструкция кўп 
миқдордаги инсонларни ўтказиш имкониятига эга, яъни бир дақиқа ичида 10-
15 киши енг орқали пастга тушиши мумкин.