Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Burun kasalliklari 
Tumov va nazla 

---

201 
 
Izoh:  hozirgi  zamon  nuqtai  nazaridan  "nazla"  va  "tumov"ning  ikkalasi  ham 
kataral seroz yallig’lanishdan iborat bo`lib, yallig’lanish natijasida paydo bo`ladigan 
seroz  suyuqlikni  qadimda  "miyadan  oqadigan  modda"  deb  ataganlar.  Bu  ikkala 
kasallik  bir-biriga  hamkor  va  shu  yerlik  hisoblanadi.    Lekin  ba`zilar  tomoqqa 
oqadiganini nazla deb, burundan to’shadiganini tumov deb ataydilar. 
Tumov -   
suyuq,  sho`r,  ketma-ket  oqadigan  va  hid  bilishga  to`sqinlik 
qiladigan narsaning burun yo`lidan kelib, yuz a`zolarining old qismiga quyilishidir. 
Sovuqlikdan  bo`ladigan  tumov  issiqlikdan  bo`ladigan  tumovdan  ko`ra  ko`proq 
uchraydi.  
Nazla  -  tomoqga,  o`pkaga,  qizilo`ngachga  tushib,  u  yerlarda  yara  hosil  qiladi. 
Ko`pincha u tufayli " it ishtahasi " (yo’qotish) qo`zg’aladi. Ba`zan nazla asab orqali 
eng  uzoq  a`zoga  o`tadi.  Nazla  issiq,  o`tkir  bo`lsa,  tomoq  og’riqlari,  o`pka 
yallig’lanishi,  zotiljam,  sil  kasalligi  kelib  chiqadi.  Nazla  sho`r  yoki  nordon  bo`lsa 
me`da og’riqlari, ich ketish, ichak shilinishi yuzaga keladi. Nazla moddadan, ya`ni 
burun  nam shilliqidan bo`lsa, qulanj kasalligi yuzaga keladi. 
        Sababi: - mizojga xos issiqlik  
      -mizojga  xos  sovuqlik:  sovuq  havo,  shimoldan  esgan  shamol,  hammom, 
badantarbiya  vaqti  bosh  ochiq  bo`lganda  etgan  sirtqi  sovuqlikdan  yuzaga  kelishi 
mumkin. 
      -tomirdan  qon  olish  sababli  g’ovaklik  paydo  bo`ladi  (miyada)  va  u  gavdani 
issiq va sovuqni qabul qilishga qobiliyatli bo`ladi. 
      -keksalar sovuq mizojli bo`lgani uchun va miyasi kuchsizligi tufayli miyaga 
o`tgan oziq singmaydi va chiqindi nazlaga o`tadi. 
Belgilari: 
1.Yuz va ko`zlarning qizarishi 
2.Oquvchi  moddaning  achishtirishi,  suyuqligi,  issiq  tuyulishi,  o`tkir  bo`lishi, 
burun qoqqanda unda alangalanish hissining sezilishi. 

---

202 
 
3.Sarg’ish yo qizg’ish tupurish. 
4.Burun bitib manqalanishi. 
5.Nazla o`tkirligidan qitiqlanish belgilarining  kuzatilishi. 
6.Aksirish.