Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Yonbosh og’rig’i uchun yengil tadbir
: ayniqsa og’riq hammom, issiq suv va 
kechqurunlari yomon taomdan keyin ichilgan urug’lar bilan bosilmagan bo`lsa, uni 
no`xat suvi ichib qusish va sabzavot suvi va xiyorshanbar bilan ichni surish bosadi.
Quyuq xiltdan va toshga aylanmoqda bo`lgan xiltlardan paydo bo`lgan bo`g’in 
og’riqlariga foyda qiladigan quyuq surtmalar. Yaxshi quyuq surtma. Tozalangan 
qovoq urug’i va kanakunjutdan uch uqiya olib, bir uqiya sigir suti yog’ida maskada 
mayin qilib eziladi. Yopishadigan bo`lsin uchun uning ustiga bir uqiya asal solinadi 
va qo`yib bog’lanadi, ayniqsa qurigan bo`g’imlarga bog’lanadi, ba`zan unga o`tkir 
sirkadan ham bir uqiya qo`shiladi. Sigir tappisini bog’lash bo`g’im, orqa va tizza 
og’riqlarida juda kuchli ta`sir ko`rsatadi; bu ko`p boshqa dorilardan yaxshiroqqa 
o`xshaydi. 
Kuchli quyuq surtma
. Eski zaytun yog’idan bir ritl, Iskandari sodasidan bir ritl, 
saqichdan bir ritl, farfiyundan bir uqiya, gulsafsar ildizidan ikki uqiya va sariq 
yo`ng’ichqa unidan bir yarim ritl olib, quyuq surtma tayyorlanadi. 
Yana muql, govshir va eritilgan charvidai qilingan quyuq surtma tizza va 
bo`g’inlarda xom shilliqdan bo`ladigan og’riq uchun juda foydalidir. 
Suruvchi va tarqatuvchi quyuq surtmalar
. Sodadan bir donaq, kavrak yelimi 
va ohakdan shuncha olib, quyuq surtma yasaladi. Yoki farfiyunni gulsafsar yog’i 
bilan ezib surtiladi. 
Kuchli quyuq surtma
. Burak, omila shirasi, nazla o`ti, tog’ mayizi va ohakdan 
olib, hammasini aralashtiriladi; bularga asal va biroz sirka qo`shib bo`g’inlarga 
surtiladi. 

---

371 
Tarqatuvchi yaxshi quyuq surtma
. Kavrak yelimi va barobar bo`laklar olinib, 
eskirgan sharob, xom zaytun yog’i va boqila uni bilan eziladi va issiq holida 
bog’lanadi. Artaniso kulini sirka va asal bilan bog’lash ham juda ajoyibdir. Quyuq 
surtmalardan bir turi borki, u a`zolarni quvvatli qilish va xilt qoldiqlarini tarqatish 
uchun zarurdir: bular tugal bo`shatishdan keyin kerak bo`ladi. Bulardan biri mana bu 
quyuq surtma: archa bujuri, sarv yong’og’i va kuydirilgan suyakdan barobar hissalar 
olinadi; achchiqtoshdan oltidan bir hissa, zokdan oltidan bir hissa va baliq
yelimidan hammasini qo`shishga kifoya qilgudek miqdorda olinadi. 
Boshqa dori
: bu ko`p kasalliklarda qo`llaniladi, chunki u shishlarni ochadi, tikan 
va sasigan suyaklarni chuqurdan tortib chiqaradi va bo`shashgan a`zolarga aniq 
foydasi bordir. Tozalangan qichitqio`t urug’i, burak ko`pigi, navshadil, dumaloq 
aristoloxiya, Abu Jahl tarvuzining ildizi va saqichning har biridan yigirma 
misqoldan, sariq yo`ng’ichqa, murch, uzun murchning har biridan o`n misqoldan, 
kavrak yelimidan o`n ikki misqol, mukl, yovvoyi zira, balzam daraxti shoxlari, 
murr, kundur yelimi, echki charvisi va sanavbar yelimining har biridan o`n 
misqoldan, mumdan uch ritl, asal mayvizakdan sakkiz ritl, yovvoyi anjir sutidan 
sakkiz misqol, ho`l dorilarni eritishga kifoya qilarli miqdorda gulsafsar yog’i va 
quruq dorilarni qorishga kifoya qilarli miqdorda yaxshi sharob olinadi. Bularning 
hammasini aralashtirib eziladi, so`ngra ishlatiladi. 
Boshqasi:
bu irqunnaso, qo’l va oyoq og’riqlari hamda boshqa bo`gim 
og’riqlariga darhol foyda qiladi. Sariq yo`ng’ichqadan olib, sopol idishga tashlanadi 
va ustiga kifoya qilarli miqdorda suv aralashtirilgan sirka solib, ezilib pishguncha 
cho`g’ ustida qaynatiladi. Keyin ustiga kifoya qilarli miqdorda asal solib, cho`g’ 
ustida ikkinchi marta qaynatiladi, keyin yana asal qo`shib, uchinchi marta qaynatib 
saqlab qo`yiladi.