|
Yengil surgi nusxasi retsepti
. Zanjabil bir dirham, murg yarim dirham,
daraxt po`kagi yarim dirham, mahsar mag’zi ikki dirham, so`zanak ildizi uch dirham
vaznida; hargal o`n sakkiz qirotdan yigirma to`rt qirotgacha ichiladi. Bu dori kasalni
olti yoki yetti marta ichini surib foyda qiladi.
368
Yana, kirmon zirasi, zanjabil va savrinjonning har biridan bir dirhamdan va
sabrdan ikki dirham olinadi. Bu doridan ikki yarim dirhamni talqon qilib, ukrop
qaynatmasi bilan ichiladi, bu shu vaqtning o`zidayoq foyda qiladi. Yana yong’oq
yog’i va anzirat go`shtxo`r yoki kanakunjut yog’i va anzirat go`shtxo`rni olinib bir
kun iyoraj fiqro bilan va bir kun tanho holda yetti kun iste`mol qilinadi. Ba`zan bu
dorini temirtikan va ukrop suvi bilan qaynatib ishlatiladi. Yana: savrinjon, bo`zidon,
mog’izaqra, murch, zanjabil, Rum arpabodiyoni va yovvoyi sabzidan olib asalga
qoriladi va bundan har kun ichib turiladi. Yana: savrinjondan o`ttiz dirham va Abu
Jahl tarvuzining etidan o`n dirham olib, o`n besh ritl suvda uch ritli qolguncha
qaynatiladi. Bundan har kuni yarim ritlni uch uqiya shakar bilan ichiladi; bu juda
ajoyibdir.
Foydali, yengil surgi
. Qizil anzirat go`shtxo`rdan uch dirham va savrinjondan
uch dirham olib eziladi va yuzta yong’oq yog’i bilan aralashtiriladi, keyin buni
ukrop suvida ichiriladi. Bu qiynamasdan suradi va quritadi.
Juda kuchli qustiruvchi dori
. Bu bo`g’im og’rig’i va irqunnaso kasaliga
yo`liqqan kishilardan ho’l mizojli va savdo mizojlilarga foyda qiladi; uning nusxasi:
sabrdan bir uqiya, qora harbaq urug’idan bir uqiya, lufodan yarim uqiya,
saqmuniyodan bir uqiya va farfiyundan yarim uqiya olinib karam shirasiga qoriladi.
Agar shu dori bilan qustirilsa, u kasallikni tagidan qo`poradi.
Surgi uchun ichiriladigan dorilar
. Ularga foyda qiladigan dorilardan biri
quyidagi sifatda bussaddan tayyorlanadigan doridir: bussaddan bir yarim misqol,-
ba`zi tabiblar bu qizil shabbo`y degan,- qalampirmunchoqdan besh dirham, pion gul,
murr va ukrop urug’ining har biridan bir uqiya, usulaxdan o`n ikki danaq vaznda,
ikki xil aristoloxiyaning har biridan ikki uqiyadan olinadi. Bundan bir danaq
vaznidagisini asal suvi bilan ichiriladi va kasalga to`qqiz soat taom berilmaydi, o`n
kun shunday qilinadi.
369
Yana harvaqt iste`mol qilinadigan dori; bu siydirish bilan tozalaydi. "Yer dubi",
yer bag’irlab o`suvchi sanavbar va gentiana ildizining har biridan to`qqiz uqiyadan
va quruq gazago`tdan to`qqiz uqiya olib yanchiladi va elanadi. Oldin yeyilgan taom
hazm bo`lgandan keyin har kuni och qoringa bir qoshiq shu dorini uch uqiya sovuq
suv bilan ichiladi.
Yana bussadni guli qizil shabbo`y deb gumon qiluvchilar so`ziga muvofiq
tayyorlanadigan dori; buning nusxasi oldinginikiga yaqindir. Dorchin, pion gul, murr
va sunbulning har biridan ikki uqiyadan, hind sodajidan bir uqiya,
qalampirmunchoqdan o`n besh xabba, bussaddan, ya`ni yuqorida aytilgan
shabbo`ydan yarim uqiya va ikki xil aristoloxiyaning har biridan to`rt uqiyadan
olinadi. Har kuni uch qirotdan ichiladi. Uni bahorda kecha va kunduz
barobarlashuvidan boshlab har kuni uch qirotdan ellik kun ichiladi; keyin o`n besh
kun tark qilinadi. So`ng yil bo`yicha ichish shu xilda takrorlanadi; biroq Sirius
yulduzi tulu qilishi bilan bir yarim oy ichilmaydi; buni ichish turli mamlakatlarda
ham turlicha bo`ladi. Agar kasal butun yil ichishga qodir bo`lmasa, yilning sovuq
qismida ichsin. Agar dorini bir yil ichadigan bo`lsa, ikki yuz kundan o`tgandan
keyin bir kun ichib, bir kun ichmasa, yoki bir kun ichib ikki kun ichmasa zarari
yo`qdir. Bu kasalni asrgacha bo`lsa ham ovqat yeyishdan man qilish kerak: bundan
tashqari boshqa tadbirlarni ham tuzatish va bo`g’in og’riqlilariga zarar qiladigan
narsalardan parhez qildirish lozim. Bir guruh tabiblarning o`ylashicha, odam
suyagini kuydirib ichirish hech bir xilof chiqmaydigan darajada tajribadan o`tgan
narsalardandir. Buni bir to`da esi past kishilar iste`mol qilib, go`yo podagra va
bo`g’im og’riqlaridan shifo topgan emishlar. Xermes iyorajining ham foydasi
kattadir; kimki uni bahorda bir necha kun ichsa, bo`g’imlari quvvatli bo`ladi. Bu
dori chiqindilarni ko`proq siydik va terlatish orqali chiqaradi, natijada irqunnasoni
tuzatadi.
370
Shish va bo`g’im og’riqlari cho`zilib ketgan bo`lsa, unday kasallar nisbat
berilgan quyidagi tadbirdan foydalanadilar: to`rtdan bir kaylaja quruq archa bujurini
yengil olov ustida ozgina suvda, suv qorayguncha qaynatiladi. Keyin shu suvning
tinitilganidan bir litr olib, unga uch uqiya kunjut yog’i quyiladi. Kasal shuni ichib,
ustidan g’o`radan qilingan taomni yeydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
