Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

ASAB KASALLIKLARINING SABABLARI 

Inson tanasi charchaganda

Uyqusiz holati ro`y berganda 

Asab tizimiga salbiy ta`sirlar o`tkazilganda 
Bosh miya kasalliklari va ularning kelib chiqish sabablari: 
1)
Bosh miyada 8 xil mizoj buzilish kasalliklari uchraydi, ular moddali va 
moddasiz bo`lishi mumkin. Moddali mizoj buzilish asoan rutubatlar 
(ortiqcha moddalarning miyada yig’ilishidan) hosil bo`ladi, jarayon 
ko`pincha miyaning o`zida uning tomirlarida yoki pardalarida bo`ladi. 
2)
Tarkib (tuzilish kasalliklari) miyaning anatomik jihatdan biror bir 
nuqsonidan kelib chiqadi yoki miya yo`llarida, tomirlarida 
tiqilmalarning bo`lishi, miya faoliyatiga zarar yetkazadi 
3)
Uzluksizlikning buzilishi esa miyaning o`zida, uning arteriya va 
venalarida yoki bosh miyaning asosida bo`lishidir. 
Bosh miya kasalliklarning kechishi ko`pincha hamkor a`zolar kasalliklari 
bilan boradi. 

---

161 
 
Bosh miya ahvolini bildiradigan dalillar (manbalar) 
Bosh miya va uning faoliyatini o`rganishda quyidagi manbalar asoslanadi. 
1)
Sezish va idroq qilish 
2)
Eslash, fikr qilish, tasavvur, aql-farosat 
3)
Harakatlanish quvvati 
4)
Boshning katta yoki kichikligi 
5)
Bosh terisida paydo bo’ladigan yara va shishlar 
6)
Ko`z va undagi tomirlarning rangi, ko`zning sog’ligi, uni ushlab 
ko`rgandagi holati 
7)
Uyqu va uyqusizlik 
8)
Sochning holati –oz ko`pligi, yo`g’on –ingichkaligi 
9)
Bodomsimon bezlar , tilcha, tishlarning holatidan 
10)Miyaga hamkor bo`lgan, inasabatsiyasi kuchli bo`lgan organlar 
(bachadon, me`da qovuq) kabi organlarning holatidan va boshqalar. 
Bosh og’riqlari va uning turlari haqida 
Bosh og’rig’i sudo bosh a`zolarida bo’ladigan og’riq bo’lib, uning sababi 
mizoj buzilishi yoki uzluksizlikning buzilishidan kelib chiqishi mumkin. Bu 
buzilishlar - miya moddasining o’zida yoki miyani o’ragan pardada, 
tomirlarida bo’lishi mumkin. Ayni holda bosh og’rig’i hamkor a`zolar tufayli 
ham kelib chiqishi mumkin. Og’riqning joylashgan joyiga qarab, agar u 
boshning yarmida bo’lib, og’riq doimiy bo’lsa Shaqiqa (migren) deyiladi. 
Agar og’riq boshning hamma qismini o’rab olsa, doimiy xarakterga ega 
bo’lsa u bayza yoki huda (temir qalpoq) bosh og’rig’i deyilib, og’riq boshni 
temir qoplagandek qisib olganligi sababli shu nom bilan yuritilgan. Bosh 
og’riqlari kechishiga qarab kuchli, o’rtacha va kuchsiz bo’lishi mumkin.