|
Har bir bo`shatishda quyidagi besh narsani nazarda tutish kerak bo`ladi.
1.Bo`shatilishga lozim bo`lgan narsani chiqarish. Bu xil bo`shatilishdan keyin,
albatta inson rohatlanadi, lekin rohat sezilmasa, bo`shalish orqasidan ichaklarning
charchashi, issiqlik qo`zg’alishi, bir kunlik isitma yoki boshqa kasallikning paydo
bo’lishi kuzatiladi. Masalan, surgidan ichaklarning shilinishi va siydik haydovchi
doridan qovuqning yaralanishi kabi kasalliklar paydo bo`ladi. Natijada bunday
bo`shalish foyda qilsa ham u sezilmaydi. Lekin bu holatlar tezda yo`qolib ketadi.
2. Qaysi tarafdan bo`shatish kerakligini o`ylash kerak, masalan ko`ngil
aynishda o’stirish bilan va ichak og’rig’ida surgi bilan tozalanadi.
3.Bo`shatiladigan (narsa) chiqadigan joyda turuvchi a`zoni aniqlash kerak.
Masalan: jigar kasalliklarida o`ng qifol emas, balki o`ng boshliq tanlanadi. Chunki
hammom yomon xiltni sirtga tortadi. Hammom qishda ich surishga yordam beradi.
4. Bo`shatish vaqtini bilish zarur .
5. Gavdadan chiqariladigan modda miqdorini belgilash. Bu esa yomon
xiltlarning qancha ekanligi, kishining quvvatini va bo`shatishdan keyingi yuzaga
keladigan holatlarni ko`zda tutish bilan hosil bo`ladi.
Ichni surish va uning qonuniyatlari
Surgi dori iste`molidan ilgari sovuq mizojli kasalliklarda dorini qabul qilishga
gavdani tayyorlash, teri teshiklarini kengaytirish va tabiatni yumshatish zarur.
Ichni surishdan ilgari tabiatning yumshoq qilinishi yaxshi qonun bo`lib, unda
hech qanday xavf yo`q, faqat zarabga moyil kishilar bundan mustasno. Chunki tili
chuchuk kishilar , ich burilishi borlar zarab kasalligiga moyil kishilar bo`lib, ular
116
kuchli surgi dorini ko`tara olmaydilar. Ularning ich buzuqliklari ko`proq
boshlaridan tushadigan nazladan bo`ladi.
Ichaklarda quruq cho`kmalar bo`la turib surgi ichish xavfli ishlardandir. Ularni
ich surishdan avval huqna qilish bilan bo`lsa ham yoki suyultiruvchi –
sirg’antiruvchi narsa yordamida bo`lsa ham chiqarish zarur bo`ladi. Agar biror
boshqa qarshilik qiladigan narsa bo`lmasa, surgidan bir necha kun ilgari hammomga
tushish ichni suyultirib, kishini ich surishga tayyorlovchi yaxshi narsalardandir.
Surgi ichgandan keyin hammomga tushilmaydi. Chunki hammom yomon xiltni
sirtga tortadi. Surgi ichuvchi kishining atrofidagi havo terlatmaydigan, betoqat
qilmaydigan darajada bir oz issiqqa yaqin bo`lishi zarur. Uqalash, yog’ bilan
ishqalash ham surgi ichishga tayyorlovchilardandir.
Ilgari dori ichmagan kishiga kuchli surgi ichirishga shoshilmaslik kerak. Me`dasi
buzilgan, yopishqoq xiltlari bor, qovurg’alarining ko`miklari tagida tortishish bor
kishining va ichki a`zolarida alangalanish va tiqilma bor kishining to o`sha
kasalliklari tuzalguncha surgi ichish kerak emas.
Turib qolgan suvni ichuvchilar va talog’i kasal kishilar kuchli surgiga muhtoj
bo`ladilar. Kuchli surgi ichgan kishi dori amal qilishidan oldin uxlashi, kuchsiz surgi
ichgan kishi esa uxlamasligi yaxshiroq. Dori ichganda tinch turish kerak, toki tabiat
uni o`rab unga ta`sir qilsin. Agar surgi ichishda hididan nafrat qilsa, burun
teshiklarini bekitish kerak.
Qaynatilib tayyorlangan suyuq surgining iliq holda ichilishi va surgi habning
iliq suvda ichilishi kerak. So`ng dori ichgan kishining me`dasi va oyog’i issiq
tutilishi kerak. Dori ichib ko`ngil tinchigach turib oz-oz harakat qiladi, vaqti-vaqti
bilan issiq suv ichib turiladi.
Yozning issig’ida surgi qiluvchilarning ko`pi isitma kasalligiga uchraydi.
Dori ichuvchining me`dasi safroli bo`lib, unga safro tez quyilib tushishi sababli
yoki ovqatdan saqlashni va ochlik zamoni uzaygani sababli, me`dasi yemay turishga
117
chidamasa, u kishiga dorini ichirib, ich surishdan ilgari bir oz sharobda ivitilgan non
yediriladi.
Qaynatmalar bilan ichilishi zarur bo`lgan xablarni o`zlariga hamjins
qaynatmalar bilan ichish kerak. Masalan: safroni suruvchi xabni shaxtara
qaynatmasi bilan, savdoni suruvchi xabni devpechak va chilpoya kabi qaynatmalar
bilan ichish zarur.
Surgi dori ichirilganiga ancha vaqt o`tsa ham, ichni surmaganda, mumkin qadar
dori yengillatiladi va bemor qo`zg’atilmaydi.
Falaj va sakta holatidagi kishilarda dorilarning kerakli joyga borib turishdagi
yo`llari tor bo`lib, ich surish ularda qiyin bo`ladi.
Bir kunda ikki xil surgi iste`mol qilish xatarli va noto`g’ridir.
Surgi dori iste`mol qilgan kishi ikkinchi kuni hammomga tushmog’i kerak. Shu
vaqtda xiltlardan qoldiq qolgan bo`lsa tozalanadi.
Surgi dorini bahorda yoki kuzda ichish kerak. Sirius yulduzining chiqish vaqti,
tog’da qor tushgan va qattiq sovuq vaqti surgi ichish vaqti emas.
Ich surish tomirlarning zaifligi, tomirlar teshigining kengligi, surgi dorining
tomirlar teshigini achishib kuydirishi, ich surishdan yoki o`rnini bosuvchi biror
narsadan badandagi mizojning buzilishi sababli ortiq darajaga yetib boradi. Ichni
surish juda oshib ketsa, ho’l va oyoqlarni yuqoridan pastgacha, qo`ltiqdan va son
boshidan quyigacha bog’lab tushish kerak. U kishiga bir oz taryoq va filuniyo ham
ichirish lozim. Mumkin bo`lsa, hammomda yoki kiyimlarga o`rab, suv bug’i bilan
terlatiladi.
Bemorga rayhon suvi, sandaldan, kofurdan, mevalardan siqib olingan suvlardan
tayyorlangan laxpaxalar beriladi. Kasalning sirtqi a`zolarini uqalash, alanga
yordamida qo`yiladigan qortiqlar bilan qizdirish kerak.
Surgi dori surmasa, kasalning ichi burab og’risa, tabiatini buzib, uni bezovta
qilsa, boshini og’ritsa, kerishish va esnash paydo qilsa, huqnaga va ma`lum
118
ko`tariladigan dorilarga murojat qilish kerak bo`ladi; bunda uch ko’ram mastakini
iliq suv bilan ichirish lozim. Ko`pincha dori ustidan burishtiruvchi narsalarni ichish,
behi va olma kabilarni yeyish dorining kuchini oshiradi. Chunki ular me`da og’zini
va uning tubini qisadi, ko`ngil aynishini bosadi, dorini yuqoridan pastga yurgizadi va
tabiatini kuchaytiradi. Agar huqna foyda bermay yomon holatlar, ya`ni badan
tortishishi, ko`zning kosasidan o`ynab chiqishi kabilar paydo bo`lsa, dorining
harakati yuqoriga bo`lsa, albatta tomirdan qon olish kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
