Farmokognoziya oxiri p65

TARKIBIDA ASIKLIK 
(OCHIQ ZANJIRLI)
MONOTERPENLAR BO‘LGAN EFIR MOYLAR VA
DORIVOR O‘SIMLIKLAR
Bu guruhga kiradigan mahsulotlar (atirgul, limon moyi
hamda kashnichning efir moyi va mevasi) tibbiyotda uncha aha-
miyatga ega emas. Lekin xushbo‘y bo‘lganidan parfumeriyada
ko‘p ishlatiladi. Bu moylarda birlamchi spirtlardan geraniol va
sitronellol (atirgul hidini beradi), geraniolning izomeri linalool
spirti (marvaridgul va lavanda hidini beradi) hamda limon hidini
beradigan sitral aldegid (geraniol aldegidi) va boshqa birikmalar
yoqimli hid beruvchi asosiy qismlar hisoblanadi.
KASHNICH MEVASI VA MOYI – FRUCTUS ET OLEUM
CORIANDRE
O‘simlikning nomi.
Ekma kashnich. — Coriandrum sativum
L., selderdoshlar — Apiaceae (soyabonguldoshlar — Umbel-
liferae) oilasiga kiradi (17-rangli rasm).
Bir yillik, bo‘yi 30—70 sm ga yetadigan o‘simlik. Poyasi
silindrsimon, mayda qirrali, tuksiz, ichi kovak, yuqori qismi
shoxlangan. Bargi oddiy, qinli, tuksiz, ildizoldi barglari uzun
bandli, uch bo‘lakka qirqilgan, qirrasi tishsimon kesilgan, po-
yasining pastki qismidagi barglari qisqa bandli, ikki bo‘lakka
qirqilgan, o‘rta va yuqori qismdagilari esa bandsiz bo‘lib, iðsi-
mon ikki-uch bo‘lakka ajralgan. Barglari poyada ketma-ket
joylashgan. Gullari mayda, umumiy o‘ramasiz, murakkab soya-
bonga to‘plangan; gulkosachasi besh tishli, meva bilan birga
saqlanib qoladi. Tojbargi beshta, pushti rangda, otaligi 5 ta,
onalik tuguni ikki xonali, pastga joylashgan. Mevasi — yumaloq,
qo‘ng‘ir yoki sarg‘ish-kulrang, qo‘shaloq doncha. Iyun oyidan
boshlab, avgustgacha gullaydi, mevasi avgust-sentabrda pishadi.
Geografik tarqalishi.
Vatani Yevropaning janubidagi davlat-
lar hamda Turkiya, Ukrainada, Kavkazda, Kuybishev va Voro-
nej viloyatlarida hamda O‘rta Osiyo respublikalarida o‘stiriladi.