Farmokognoziya oxiri p65

asetatlashdan so‘nggi efir soni (A. S. E. S)
deb ataladi.
Efir moylari tarkibidagi erkin holda uchraydigan spirtlar
miqdori asetatlashdan so‘nggi efir soni bilan hisoblanadi.

---

112
EFIR MOYLARINING TIBBIYOTDA QO‘LLANISHI
Efir moylari tibbiyotda dori sifatida ichiladi yoki badanga
surtiladi va inyeksiya qilinadi, bundan tashqari, ba’zi dorilar
aralashmasi tarkibiga kiradi. Efir moyli o‘simliklardan tayyorlan-
gan dori turlari ham tibbiyotda ko‘p qo‘llaniladi. Efir moylari
farmatsevtikada boshqa dorilar mazasi va hidini yaxshilash
uchun qadimdan ishlatilib kelinmoqda. Ko‘pgina moylar bakte-
ritsid xossaga ega bo‘lganidan tish kasalliklarini davolashda va
ingalatsiyada (nafas yo‘llarini dezinfeksiya qilishda) qo‘llaniladi.
Xonalar (ko‘pincha kasalxonalar) havosini yaxshilashda ham
efir moylaridan foydalaniladi.
Efir moylari ko‘proq parfumeriyada, kosmetika, texnika va
oziq-ovqat sanoatida ishlatiladi.
EFIR MOYLARINI SAQLASH
Efir moylari havo kislorodi, yorug‘lik va namlik ta’sirida
buziladi. Bu sharoitda ular oksidlanib, smolaga o‘xshash mod-
dalar hosil qiladi. Natijada moylarning rangi va hidi o‘zgarib, o‘zi
quyuqlashadi. Efir moylari ombor va dorixonalarda saqlanganda
yuqorida ko‘rsatilgan sharoitlar hisobga olinishi kerak.
Efir moylari tegishli MTH da ko‘rsatilgan og‘zi mahkam
yopiladigan idishlarda to‘la holda 15°C dan yuqori bo‘lmagan
haroratda, salqin hamda qorong‘i joyda saqlanadi.
EFIR MOYLARINING TASNIFI (KLASSIF1KATSIYASI)
Efir moyi saqlovchi dorivor o‘simliklar va mahsulotlar
tarkibidagi moyning asosiy qismini kimyoviy tuzilishiga qarab,
olti guruhga bo‘linadi.
1. Tarkibida asiklik (ochiq zanjirli) monoterpenlar bo‘lgan
efir moylar va o‘simliklar.
2. Tarkibida monosiklik monoterpenlar bo‘lgan efir moylar
va o‘simliklar.
3. Tarkibida bisiklik monoterpenlar bo‘lgan efir moylar va
o‘simliklar.
4. Tarkibida aromatik monoterpenlar bo‘lgan efir moylar va
o‘simliklar.
5. Tarkibida asiklik (ochiq zanjirli) seskviterpenlar bo‘lgan
efir moylar va o‘simliklar.
6. Tarkibida siklik seskviterpenlar bo‘lgan efir moylar va
o‘simliklar.

---

113