Farmokognoziya oxiri p65

Dorivor preperatlari.
Yirik kukuni va laminarid preparati.
JO‘KA GULI – FLORES TILIAE
O‘simlikning nomi. 
Mahsulot jo‘ka (liða) daraxtining ikki
turidan tayyorlanadi: mayda bargli (yoki yuraksimon) jo‘ka
(liða) – Tilia cordata Mill. (Tilia parvifolia Ehrh.) va yirik bargli
jo‘ka (liða) – Tilia playrhyllos Scop. (Tilia grandifolia Ehrh.),
jo‘kadoshlar – Tiliaceae oilasiga kiradi.
Mayda bargli jo‘ka (liða) bo‘yi 25 m ga yetadigan daraxt
(5-rangli rasm). Bargi tezda to‘kilib ketadigan qo‘shimcha barg-
chali, uzun bandli, ketma-ket joylashgan, qiyshiq yuraksimon,
o‘tkir uchli, arrasimon qirrali bo‘lib, yuqori tomoni tuksiz,
pastki tomonidagi tomirlari burchagida to‘p-to‘p joylashgan,
sariq-qo‘ng‘irrangli tuklari bo‘ladi. Gullari 5-11 tadan yarim-
soyabonga to‘plangan. Mevasi – tuxumsimon-sharsimon, mo‘rt,
tuksiz, tekis, bir urug‘li yong‘oqcha. Yirik bargli jo‘ka barg
plastinkasining pastki tomoni tutash tuklar bilan qoplangan-
ligi, gul to‘plamida 2–5 ta yirikroq gullar borligi, mevasi yirik,
tukli, qattiqroq va 5 qirrali yong‘oqcha bo‘lishi bilan mayda
bargli turidan farq qiladi. Jo‘ka (liða) iyun oyining oxiridan
boshlab iyulgacha gullaydi, mevasi avgust-sentabrda yetiladi.
Geografik tarqalishi.
Mayda bargli jo‘ka Ukraina, Belorus,
Boltiqbo‘yi davlatlari, Rossiyaning Yevropa qismining keng
yaproqli aralash o‘rmonlarida, G‘arbiy Sibir, Kavkaz tog‘lari-
da, Qrimda va boshqa yerlarda o‘sadi. Yirik bargli jo‘ka esa yovvoyi
holda faqat Karpatda uchraydi. Liða bog‘ va hiyobonlarda hamda
ko‘chalarda ko‘p ekiladigan manzarali daraxtlar qatoriga kiradi.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlik 2 hafta gullaydi. Shu davrda
guli yig‘iladi. Gul to‘plamlari guloldi bargchalari bilan birga
tokqaychi yordamida qirqib olinadi. Soya yerda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot guloldi
bargchali, sarg‘ish-oq rangli, yarimsoyabonga to‘plangan gul
to‘plamidan tashkil topgan. Gul to‘plamining asosiy o‘qi guloldi
bargchasining o‘rta tomiri bilan tutashib ketgan bo‘ladi. Gul-

---

60
oldi bargchasi cho‘ziq lansetsimon, to‘mtoq uchli, tekis qirrali
bo‘lib, uzunligi 6 sm, eni 1,5 sm. Kosachabargi va tojbargi 5
tadan, birlashmagan, otaligi ko‘p sonli, onalik tuguni 5 xonali,
yuqorida joylashgan. Mahsulotning o‘ziga xos yoqimli kuchsiz
hidi va shilimshiq-shirin, biroz burishtiruvchi mazasi bor.