Farmokognoziya oxiri p65

1. Diazoreaksiya.
Birinchi probirkadagi 2 ml sarg‘ish rangli
(ishqoriy sharoitdagi) ajratmani chinni idishga solib, unga yangi
tayyorlangan sulfanil kislotaning diazoreaktividan bir necha
tomchi qo‘shiladi. Natijada aralashma qo‘ng‘ir-qizil yoki to‘q qizil
rangga bo‘yalib, ajratma tarkibida kumarinlar borligini isbotlaydi.
Agar sulfanil kislota o‘rnida n-nitroanilin olinsa, u holda
aralashma binafsha yoki qo‘ng‘irrangga bo‘yaladi.
2. Lakton reaksiyasi. 
Ikkinchi probirkadagi sarg‘ish rangli
ajratmaga (ishqoriy sharoitdagi) 4 baravar ortiq miqdorda suv
qo‘shilgan taqdirda aralashma loyqalanmasligi va cho‘kma hosil
qilmasligi lozim. So‘ngra bu aralashmaga xlorid kislotaning 5% li
eritmasidan qo‘shib neytrallanadi. Agar probirkadagi ajratmada
kumarinlar bo‘lsa, cho‘kma yoki loyqa hosil bo‘ladi.
Reaksiya natijasida suvda erib, sariq rangli eritma hosil qil-
gan kumarinatlar xlorid kislota ta’sirida suvda erimaydigan
laktonlar — kumarinlarga aylanadi.
3. Mikrosublimatsiya reaksiyasi.
Kumarinlar qizdirilganda
uchuvchanlik (mikrosublimatsiya berish) xossasiga ega. Shuning
uchun tarkibida kumarin bo‘lgan mahsulotlar bilan mikrosubli-
matsiya reaksiyasini o‘tkazish mumkin (antratsen hosilalariga
qilingan mikrosublimatsiya reaksiyasiga qaralsin). Bunda mahsu-
lotdan uchib o‘tib, oyna ustida yig‘ilgan kumarin kristallarini
spirtda eritiladi va unga diazoreaksiya qilinadi.
KUMARINLAR TASNIFI (KLASSIFIKATSIYASI)
Hozirgacha ma’lum bo‘lgan kumarinlar o‘zining kimyoviy
tuzilishiga qarab quyidagi 7 guruhga bo‘linadi:
1. Kumarin va uning oddiy hosilalari (degidrokumarin,
kumarin glikozidlari).
2. Oksi-, metoksi- va metilendioksikumarinlar.
3. Furokumarinlar.
4. Piron-kumarinlar yoki xromen-
α
-pironlar.
5. 3, 4- benzokumarinlar.
6. Tarkibida benzofuran sistemasi bo‘lgan kumarinlar.
7. Tarkibida kumarin sistemasi bo‘lgan boshqa murakkab
birikmalar.

---

286