Farmokognoziya oxiri p65

3. Mineral kislotalar bilan reaksiya.
Chinni idishchadagi
flavonlarning spirtli eritmasiga xlorid kislota ta’sir ettirilsa, fla-
vonoidlarning hamma guruhlari (katexinlardan tashqari) rangli
reaksiya beradi: flavonlar va flavonollar tiniq sariq, flavononlar
zarg‘aldoq-pushti-qizil, antotsianlar zarg‘aldoq yoki qizil rangga
bo‘yaladi.
Xalkonlar va auronlar kislotaning konsentrlangan eritmasi
bilan oksoniy tuzlar hosil bo‘lishi hisobiga qizil rang hosil qiladi.
4. Aluminiy xlorid bilan reaksiya.
Chinni idishchadagi fla-
vonoidlarning spirtdagi 5 ml eritmasiga (yoki o‘simlikdan tayyor-
langan flavonoidlarning 5 ml spirtli ajratmasiga) aluminiy xlo-
ridning spirtdagi 5% li eritmasidan bir necha tomchi tomizilsa,
ko‘pchilik flavonoidlar sariq rang hosil qiladi.
5. Temir (III) xlorid bilan reaksiya.
Chinni idishchadagi
flavonoidlarning spirtdagi 5 ml eritmasiga (yoki o‘simlikdan tay-
yorlangan flavonoidlarning 5 ml spirtli ajratmasiga) temir (III)
xloridning spirtdagi 5% li eritmasidan bir necha tomchi qo‘shil-
sa, to‘q zangori, to‘q binafsha, to‘q yashil yoki yashil rang
hosil bo‘ladi. Temir (III) xlorid eritmasi bilan flavonoidlarning
hamma guruhlari rangli reaksiya beradi.

---

269
FLAVONOIDLARNING XROMATOGRAFIK TAHLILI
Xromatografik tahlil uchun o‘simlikdan spirtli ajratma tay-
yorlanadi. Buning uchun yapon soforasining maydalangan
gulidan 1 g ni 25 ml hajmli kolbaga solib, ustiga 10 ml spirt
quyiladi. Kolbaga tik sovitgich o‘rnatib, suv hammomida 10
minut qaynatiladi. Ajratma soviganidan so‘ng filtr qog‘ozi orqali
filtrlanadi. 0,1 ml filtratni va „guvoh“ flavonoidlarning spirtli
eritmasidan „Silufol“ plastinkasining start chizig‘iga kapillar
naycha yoki maxsus tomizg‘ich yordamida bir-biridan 2 sm
masofada tomiziladi va havoda quritiladi. So‘ngra plastinka ichiga
n
-butanol-sirka kislota — suv (4 : 1 : 5 nisbatida) yoki sirka
kislotasini 15% li eritmasi quyilgan xromatografik kolonkaga
joylashtirib, 30—40 minut xromatografiya qilinadi. Keyin
plastinka olinadi, havoda quritiladi va UB nurida ko‘rib, dog‘lar
aniqlanadi (flavonoidlar jigarrang, sariq, zarg‘aldoq rangli
bo‘lib tovlanadi). So‘ngra plastinkaga aluminiy xloridning spirt-
li eritmasi purkab, quritib yana UB nurida ko‘riladi. Dog‘lar-
ning Rf-lari hisoblanadi. Bu Rf-lar „guvoh“ flavonoidlar Rf-
lari bilan solishtirib, o‘simlik ajratmasida qanday flavonoidlar
borligi to‘g‘risida fikrlanadi. Xromatografik tahlilni xuddi shu
usul bo‘yicha qog‘ozda ham bajarish mumkin.