Farmokognoziya oxiri p65

Geografik tarqalishi.
Tayganing tog‘li va salqin joylarida
tog‘larning shimoliy qiyalarida, g‘ovak va nam tuproqli yerlarda
o‘sadi. Xabarovsk, Primorsk o‘lkalarida keng tarqalgan. Primorsk
o‘lkasida yig‘iladi.
Jenshen faqat Primorsk o‘lkalarida „Jenshen“ xo‘jaligida
o‘stirilar edi. Endilikda Shimoliy Kavkazning tog‘li tumanlarida
va Ukrainada ham o‘stirila boshlandi.
Mahsulot tayyorlash.
O‘simlikning ildizi avgust-sentabr
oylarida kovlab olinadi, so‘ngra poyadan ajratib, tuproqdan
tozalanadi. Ildizni daraxt po‘stlog‘idan yasalgan maxsus

---

233
qutichaga biroz nam tuproq va quritilmagan yo‘sin bilan solib,
ho‘lligicha tayyorlash punktlariga jo‘natiladi. Yig‘ilgan ildizlar
quritiladi va dori turlari tayyorlash uchun farmatsevtika
zavodlariga yuboriladi. O‘stiriladigan jenshen 5—6 yoshga
kirganida yig‘iladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot ildizdan
iborat. Ildizning uzunligi 25 sm, diametri 0,7—2,5 sm bo‘lib,
2—5 ta shoxi bor. Ildizning tanaga o‘xshash qismi yo‘g‘on si-
lindrsimon bo‘ladi. Ildizpoyasi kalta, vertikal bo‘lib, yuqori to-
moni bosh shakliga o‘xshaydi. Ildizning yuqori tomonidagi
shoxlari „qo‘l“, pastki shoxlari esa „oyoqni“ tashkil etadi. Ildiz-
ning tashqi tomoni uzunasiga burushgan, sarg‘ish-oq rangli.
Mahsulot sal hidli bo‘lib, uni shirin, lovullatuvchi, so‘ngra
achchiq mazasi bor.
Kimyoviy tarkibi
. Jenshen ildizi tarkibida uchraydigan mod-
dalar juda ham murakkab. Ildiz tarkibida triterpen saponinlar,
ginzenin birikmalari, organik hamda nikotin va pantaten
kislotalar, yog‘, alkaloidlar, 4% qand moddalari, smola,
fitosterinlar, 20% kraxmal, efir moyi, C, B
1
va B
2
vitaminlar,
shilliq, 12—23% pektin va boshqa moddalar bor.
Ildizning saponinlar yig‘indisidan 10 tadan ortiq turli sof
holdagi saponinlar — panaksozidlar (ginzenozidlar) ajratib
olingan bo‘lib, ularni 3 ta guruhga bo‘lish mumkin.