Farmokognoziya oxiri p65

Kimyoviy tarkibi.
Qubba tarkibida 0,5—2% efir moyi, 40%
qand, 9,5% gacha smola, bo‘yoq va pektin moddalar, yog‘
hamda olma, chumoli va sirka kislotalari bo‘ladi.
XI DF ga ko‘ra, qubba tarkibida 0,5% efir moyi bo‘lishi
kerak. Bu moy tez uchuvchan, tiniq, rangsiz yoki och sarg‘ish
suyuqlik bo‘lib, o‘ziga xos hidi bor.
Efir moyi tarkibida pinen, kamfen, sabinen, terpinen,
borneol, yuniðer-kamfora va boshqa terpenlar uchraydi.
Ishlatilishi.
Qubba preparatlari siydik haydovchi, siydik
yo‘llarini dezinfeksiya qiluvchi, balg‘am ko‘chiruvchi hamda
ovqat hazm qilish jarayoniga yordam beruvchi dori sifatida
ishlatiladi. Efir moyining eritmasi va surtmasi bod kasalliklarida
teriga surtiladi. Bu moy bakteritsidlik xususiyatiga ega.
Qubba oziq-ovqat sanoatida ham ishlatiladi.
Dorivor preparatlari.
Damlama, efir moyining spirtdagi
eritmasi va surtmasi.
Qubba siydik haydaydigan yig‘ma-choylar tarkibiga kiradi.
VALERIANA ILDIZPOYASI BILAN ILDIZI – RHIZOMATA
CUM RADICIBUS VALERIANAE
O‘simlikning nomi.
Dorivor valeriana (kadi o‘t) — Valeriana
officinalis L., valerianadoshlar — Valerianaceae oilasiga kiradi
(22-rangli rasm).
Valeriana ko‘p yillik, bo‘yi 2 m ga yetadigan o‘t o‘simlik.
Ildizpoyasi qisqa va ko‘pgina mayda ildizchalar bilan qoplangan
bo‘lib, yer ostida tik joylashgan. Ildizpoyadan birinchi yili ildiz-
oldi to‘pbarglar, ikkinchi yildan boshlab poya o‘sib chiqadi.
Poyasi tik o‘suvchi, silindrsimon, mayda qirrali, shoxlanmagan
(ba’zan yuqori qismi shoxlangan), ichi kovak, yuqori qismi
tuksiz, pastki qismi esa tuklar bilan qoplangan. Bargi oddiy, toq
patli-ajralgan, 4—11 juft segmentlar (bo‘lakchalar) dan iborat.

---

127
Ildizoldi barglari uzun bandli, poyadagi barglar bandi esa
poyaning yuqori qismiga yetgani sari qisqara boradi. Barglari
poyada qarama-qarshi joylashgan. Gullari mayda, hidli, poya
uchida qalqonsimon yirik ro‘vakka to‘plangan. Kosachabarg-
lari gul ichiga qarab qayrilgani sababli aniq bilinmaydi. Gulto-
jisi voronkasimon, besh bo‘lakli, uchi ichkariga qayrilgan, oq
yoki pushti rangli, otaligi 3 ta, onalik tuguni 3 xonali, pastga
joylashgan. Mevasi — cho‘ziq tuxumsimon, och qo‘ng‘ir pista.
May oyining oxiridan boshlab avgust oyigacha gullaydi.