73
Bunday xolatlarda bemorlarni o‘zini-o‘zi davolashi va har bir provizorni saloxiyatiga yarasha
maslaxat berishi katta axamiyatga egadir.
1.
Funksional ovqatlanish va probiotiklarga axamiyat berish.
2.
Umumgigienik hayot tarzini ishga solish va dietoterapiyaga amal qilish kerak (jismoniy faol
hayot, ko‘p o‘simlik moddalari va to‘qimalarini, klechatka, ballastik moddalar, pektin,
gemitsellyuloza, dengiz o‘tlari, ko‘p miqdorda suyuqlik qabul qilish).
Sut va qatiq maxsulotlaridan, lakto va bifidumbakteriyalardan qo‘llash zarur. Katta otquloq
bargi urug‘idan tayyorlangan-Mukofalk preparatidan foydalanish mumkin. Agarda funksional
ovqatlanishni tashkil qilish va dietoterapiya yordam bermasagina, ichni suruvchi dori-darmonlardan
foydalaniladi. Bu gurux dorilar ta’sir mexanizmi bo‘yicha quyidagilarga ajratiladi:
1. Osmotik ta’sirga ega preparatlar
a) tuzli surgi dorilar (Na
2
SO
4
; karlovar tuzi va b.)
b) ko‘p atomli spirtlar (sorbit, mannitol va b.)
v) Surilishi qiyin disaxaridlar (laktuloza va uni unimi Dyufalak, Normaze).
2. Qitiqlash ta’siri bilan ichak xarakatini stimullovchi preparatlar.
a) antraglikozidlar (sano va uni unimlari, krushina, aloe, ravoch va b.)
b) difenilmetan unimlari (izofenin, bisakodil, natriy pikosulfat va b.)
v) kastor yog‘i, vazelin va mindal yog‘i, parafin va b.
3 Parokinetiklar (betanekol-25-30 mg 2-3 marta kuniga, mezoprostol-200 mg 2-4 marta kuniga;
serotonin, tegaserod-zelnorm-ayollarda effekt beradi, sizaprid va b.)
Tegoserod va sizoprid preparatlari AQSH-larida sintez qilib olingan. Bu preparatlar 5-NT-4
serotoninga sezuvchan retseptorlarni agonisti bo‘lib, ichakdagi vagus va enteral afferent nervlarini
qitiqlab, undan Ach-ni ajralishini ko‘paytiradi, natijada ichak silliq mushaklarini qisqarishini
kuchaytiradi. SHuning uchun xam ularnit serotoninergik pirokinetiklar deyiladi. SHu erda o‘tkir va
surinkali qabziyatni kelib chiqishi, rivojlanishi, klinik belgilari va davolash prinsiplari bilan bog‘liq
slayd-sxema keltiriladi.
Diareya (diarrhoea) — xojatga borishning normadagidan kup bulishi ( kuniga 3 martadan
kup), va/yoki najasning suyuk bulishi, va/yoki najas massasining ortib ketishig aytiladi.
Diareyaning asosiy sababi bulib ichakdagi suv- elektrolit balansining buzilishi xisoblanadi.
Odam kuniga urtacha 2 l suyuklikni ist’emol kiladi, 12- barmokli ichakdan esa 8 dan 10 litrgacha
suyuklik utishi mumkin. Ichakda surilgan suv sulak va xazm shiralari bilan birga kayta kushiladi.
Suvning surilishi asosan ingichka ichakda sodir buladi, va 1- 1,5 litrigina yugon ichakkacha utadi, u
erda surilishi davom etib kolgani ( 100 ml atrofida) najas bilan chikib ketadi. Yugon ichakda
sutkasiga 5 l gacha suv surilishi mumkin, shuning uchun ingichka ichakdan yugon ichakka utadigan
suyuklik miqdori 5 l dan ortsa diareya kelib chikishi mumkin. Bunday xolatlar xazm kilish
sistemasining yalliglanishida, surilishning buzilishida, ichakning motorikasi va sekretsiyasi
buzilishida kelib chikishi kuzatiladi.
Sabablari turlicha bulgan o’tkir va surunkali diareya farklanadi.
Diareya 2- 3 xaftadan ortik davom etmasa o’tkir shakli bulib xisoblanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: