Farmatsevtik kimyo

DEKSAMETAZON

 

Dexamethazonum 

9-a ftor-11(3,  17a, 21-trioksi-16a-metilpregna-1,4-dien, -3,20-dion. 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

204 

 

 

Deksametazon,  biroz  taxir  mazali,  xidsiz,  ok.  yoki  sargimtirrok  kristal  kukun  bulib,  suvda 

erimaydi, 42 kiem  95 % li  spirtda, 165 kiem  xloroformda  eriydi,  efirda  juda  engil  eriydi. 255°S 

xaroratda suyuklanib parchalanadi. Uning solishtirma buruvchanligi (1 % li dioksandagi eritmasi)+72° 

dan +80° gacha. 

ESTROGENLAR

 

Estrogenlar,  tuxumdon  follikulalarida  ishlab  chikila-digan  gormonlar  bulib,  ular  ayol  jinsiy 

organlarining  normal  rivojlanishini,  tuxumdonning  kabul  kilish  faoliya-tini,  shuningdek  xomilaning 

xar tomonlama usishini ta’minlaydi. 

Estrogen gormonlar kimyoviy tuzilishining asosini estron uglevodorodi tashkil kiladi. 

 

1929  yilda Butenadt  birinchi bulib ayollar  siydigidan estron  (fachlikulin)  gormonini  ajratib  oldi. 

Keyinchalik 1930 yilda estriol va 1935 yilda esa estradiol gormonlari ajratib olindi. 

 

Estrogen    gormonlari    butoz    s-igir,    biya   siydigidan birmuncha kup mikdorda  (1litrda 10—25 

mg) buladi. 

Xozirgi    vaktda   ularni   olishda   biya   siydigi   asosiy  tabiiy  xom  ashyo  xisoblanadi.  Siydik 

tarkibida gormonlar asosan   efirsimon    birikkan   xolda   buladi.   Siydikdan gormonlarni ajratib 

olish uchun avval uni xlorid kislota yordamida gydrolizlanadi. 

Sungra  gidrolizatdan  erkin  xolidagi  gormonlarni  xloroform  yordamida  ekstraksiya  kilib  olinadi. 

Ekstrakt-dan  xloroformni  xaydab,  idishdagi  gormonlarni  natriy  .  gidroksid  eritmasi  va  efir  bilan 

ishlanadi.  Estrogen  gormonlarda  fenol  gidroksili  borligi  uchun  ular  suvda  .  eruvchan  fenolyat  natriy 

xolida  suv  katlamida  koladi.  Efir  katlami  ajratib  olingandan  sung,  suvli  eritmadan  gormonlarni 

kislotali muxitda ajratib olib, ularni spirtli eritmasidan kayta kristallab olinadi. 

Xozirgi  vaktda  ekstraktdan  gormonlarni-  ajratib  olishda  kolonkali  xromatografiya  usulidan 

foydalaniladi. 

YUkorida nomi keltirilgan tabiiy estrogen gormonlar-dan estradiol birmuncha kuchli, fiziologik faol 

xisoblanadi.  U  estronga  nisbatan,  taxminan  ikki  baravar  kuchli  ta’sir  kursatadi.  Ammo  estradiol 

organizmda  uzining  fiziologik  faolligini  tez  yukotadi.  SHuning  uchun  xam  estradiolning 

barkarorligini  oshirish  va  uning  ta’sir  muddatini  uzaytirish  maksadida,  turli  murakkab  efirlar  va 

yarim sintetik preparatlar xolida chikariladi. 

Tibbiyotda estradiolning murakkab efirlaridan estradiol dipropionat va yarim sintetik preparatlaridan 

etinil estradiol, va mestranol keng kullanadi. 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

205 

 

Estradiol dipropionatni, estradiolga propion kislota xlorangidridi ta’sir ettirib olinadi.        

 

Etinil estradiolni estrondan suyuk, ammiak ishtir okida, atsetinilid kaliy ta’sir ettirib olinadi. 

 

Estronni esa yukorida aytilib utilganidek, biya siydigidan ajratib olinadi. 

Etinil  estradiolning  S

3

  xolatdagi  fenol  gidroksili-ni  ma’lum  sharoitda  metillab,  uning  mstilefiri 

mestranol prenarati olinadi. 

 

Mestranat xomiladorlikka karshi ishlatiladigan ife-kudin tabletkasi tarkibiga kiradi.