Farmatsevtik biotexnologiya

3 mavzu Biotexnologiya sanoatida qo’llaniladigan 
jarayonlar va qurilmalar.
Ozuqa muhiti 
ingredientlari 
Ozuqa muhitini tayyorlash 
Suv 
Sterilizatsiya 
Bug' 
Inokulyat 
Bioob'ekt 

---

21 
3-rasm.. Biotehnologik jarayonlarning umumlashgan shemasi. 
Biotehnologiya jarayonlarini shartli ravishda 3 guruhga ajratish mumkin: 

biologik 

biokimyoviy 

bioanalog 
Birinchi guruhga (biologik) bevosita akariotlar, eukariotlar, prokariotlardan foydalanish 
kiradi. Ikkinchi guruh (biokimyoviy) jarayonlar fermentlardan foygalanishga asoslangan. 
Uchinchi guruh biotehnologiya jarayonlariga (bioanalog) esa tirik organizmlar moddalar 
almashinuvi natijasida hosil bo'ladigan mahsulotlarni kimyoviy yo'l bilan sintez qilish kiradi. 
Bioanalog jarayonlarga antibiotiklar sintezini misol qilib keltirish mumkin.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ekish materiali 
Fermenter 
Bug' 
Havo 
Suv 
Asosiy mahsulotni ajratish jarayonlari 
Qo'shimcha 
mahsulotlar 
Chiqindilar 
Asosiy mahsulot 
Qadoqlash, 
saqlash (jo'natish) 
Zararsizlantirish
Kolbada (200-1000ml) chayqatish 
Bioreaktor (10-100 litr) 
Sanoat bioreaktori (1000 litr va undan katta) 
Biomassa olish 
Hujayra devorini buzish 
Tarkibida mahsulot saqlagan 
kul'tural suyuqlik
Hujayralar 

---

22 
4-rasm. Sanoatda fermentatsiya jarayonining umumiy shemasi
Bioreaktorlar. 
Biotehnologik jarayonning asosiy elementlaridan biri-bioreaktor ya'ni 
fermenter.Bioreaktorning vazifasi-mikroorganizmlar, hujayra va to'qimalarni o'stirish uchun 
optimal sharoit yaratish.
 
Mikroorganizm hujayralarini shiddat bilan aralashtirish mumkin. Ularni kerakli aeratsiya 
bilan ta'minlasa ham bo'ladi. Sut emizuvchilar, hasharotlar va o'simlik hujayralari esa mehanik 
ta'sirlarga chidamsizroq (o'stirish usulidan qat'iy nazar).
Bioreaktorda ma'lum bir jarayon olib borilayotganda undagi komponentlar geterogen 
sistema ko'rinishida bo'ladi. Bunday sistema hujayralar suspenziyasi va gazlardan iborat.
Bunday sistemada fazalararo issiqlik va massa almashinuvini ta'minlash zarur. Shundagina 
produtsentlarni o'stirish, shuningdek, mahsulot biosintezi uchun optimal sharoit yaratilgan 
bo'ladi. Albatta bunda sterillikka va jarayonning iqtisodiy jihatdan tejamkorligiga ahamiyat 
berish lozim. 
Bioreaktorlarning 3ta asosiy guruhi mavjud: 
1.
Aralashtirgichli bioreaktorlar 
2.
Barbotajli kolonnalar 
3.
Tashqi va ichki sirkulyatsiyali erlift biorektorlar 
5-rasm. Turli tipdagi bioreaktorlarning soddalashtirilgan shemasi: 
A-aralashtirgichli bioreaktor; B-barbotajli kolonna; C- ichki sirkulyatsiyali erlift bioreaktor; D- 
tashqi sirkulyatsiyali erlift bioreaktor. Strelkalar-kul'tural muhitni oqim yo'nalishi. 
1-motor, 2-gazni chiqishi, 3-kul'tural muhit, 4-parraklar, 5-havo berish joyi, 6-gazni chiqishi, 7- 
kul'tural muhit, 8- havo berish joyi, 9-gazni chiqishi, 10-kul'tural muhit, 11-markaziy quvur, 12-
havo berish joyi, 13-gazni chiqishi, 14-gaz-suyuqlikli separator, 15-kul'tural muhit, 16-havo 
oqimining yo'nalishi, 17-havo oqimining yo'nalishi, 18-havo berish joyi