Farmasevtikada boshqaruv fanidan o‘quv-uslubiy majmua

6

1.2	Farmasevtika tashkiloti-boshqaruv ob’ekti sifatida	29
1.3	Farmasevtikada kadrlar boshqaruvi	40
1.4	Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat munosabatlari	57
1.5	Farmasevtik tashkilotlarini boshqaruv tizimida halqaro standartlari	78
1.6	O‘zbekiston Respublikasida dori vositalarini sifatini boshqarishda sertifikatlashtirish tizimi	98
1.7	O‘zbekiston Respublikasi farmasevtika bozorida iste’molchilar xuquqlarini himoyalash va dori vositalarini qalbakilashtirish	113
1.8	Farmasevtik tashkilotlar faoliyati nazorati. Farmasevtik nazorat. Auditorlik tekshiruvi	121
1.9	Farmasevtika bozori tizimida marketingning nazariy asoslari	138
1.10	Farmasevtikada marketing jarayonini boshqarish	144
1.11	Farmasevtika bozorining segmentatsiyasi	165
1.12	Marketing muhiti va unga ta’sir ko‘rsatuvchi omillar	180
1.13	Farmasevtik tovarlarning bozordagi hayotiy davri	187
1.14	Farmasevtik tovarlarga narxning shakllanishi, narx siyosati	191
1.15	Marketing tahlilini axborot manbalari bilan ta’minlanishi.	195
1.16	Farmasevtik marketing tadqiqotlari	213
	II AMALIY MASHG‘ULOT MAVZULARI	224
2.1	Fanga kirish. Farmasevtika tizimini boshqarishda boshqaruv asoslari va tamoyillari. Dorixona muassasalarini boshqarish	224
2.2	Farmasevtika tashkiloti - boshqaruv ob’ekti sifatida	225
2.3	Farmasevtika tashkilotida kadrlar boshqaruvi asoslari	226
2.4	Boshqaruv va raxbarlik uslublari. Farmasevtik tashkilotlar boshqaruvida liderlik	228
2.5	Farmasevt xodimlarni malakasini oshirish va attestatsiyasi	229
2.6	Mehnat qonunchiligi bo‘yicha asosiy ma’lumotlar. Farmasevtika tashkilotlarida mehnat shartnomasini tuzish qoidalari	230
2.7	Taym-menejmentni tashkil etish va uning asosiy tamoyillari. Mehnat intizomi va uni ta’minlash.	231
2.8	Farmasevtik tashkilotlarni boshqarishda kommunikatsiya	232
2.9	GMP, GLP, GCP xalqaro sifat standartlari haqida tushuncha va ularning mohiyati.	234
2.10	GDP, GPP, GSP va ISO xalqaro sifat standartlari haqida tushuncha va ularning mohiyati.	234
2.11	Dori vositalari sifatini boshqarishda sertifikatlashtirish tizimi va asosiy tushunchalar	235
2.12	Dori vositalarini va tibbiy mahsulotlarni mahalliy ishlab chiqarishda va xorijdan keltirishda sertifikatlashtirish tartibi	236
2.13	Farmasevtika bozorida dori vositalarini qalbakilashtirish muammolari	238
2.14	Farmasevtika bozorida dori vositalarini qalbakilashtirishni bartaraf etish chora tadbirlari	240
2.15	Farmasevtik tashkilotlar faoliyatining nazorati	243
2.16	Farmasevtika boshqaruvi tizimda audit	244
2.17	Marketing fanining predmeti, ahamiyati va ob’ektlari	246
2.18	Iste’molchilar talabiga asosan marketing turlari va vazifalari. Farmasevtika tashkilotlarida marketing kompleksini shakllantirish	247
2.19	Farmasevtik korxonalarida marketing tizimini tashkil etish	250
2.20	Farmasevtika bozorida raqobat muhiti va farmasevtik korxonaning raqobatbardoshligi	250
2.21	Dori vositalari reklamasining qonuniy asoslari va o‘ziga xos xususiyatlari	251
2.23	O‘zbekiston Respublikasida farmasevtika bozor infratuzilmasi, uning shakllanishi va o‘ziga xos xususiyatlari	254
2.23	Farmasevtika bozorining kon’yunkturasi	256
2.24	Farmasevtika bozorining segmentatsiya ko‘rsatkichlari.	258
2.25	Farmasevtik tashkilotlar marketingining makromuxiti	258
2.26	Farmasevtik tashkilotlar marketingining mikromuxiti	259
2.27	Farmasevtika bozori tizimida tovar siyosati	260
2.28	Farmasevtik tovarlarning bozordagi hayotiy davri	261
2.29	Farmasevtik tovarlarga narxning shakllanishi, narx siyosati	262
2.30	Marketing tahlilini axborot manbalari bilan ta’minlanishi	262
2.31	Dori vositalari va tibbiy maxsulotlar assortimentining tahlili	264
	III MUSTAQIL MAShG‘ULOTLAR MAVZULARI	265
	IV GLOSARIY	267
	V ILOVALAR	274
	FOYDALANILADIGAN ADABIYOTLAR

I O‘QUV MATERIALLAR

1. 
   MAVZU
   

FARMASEVTIKA TIZIMINI BOSHQARUV ASOSLARI
Reja:

1. 
   Boshqaruv asoslarini nazariy rivojlanishi.
   
2. 
   Farmasevtika tizimini va faoliyatini ta’minlashda boshqaruvining o‘rni.
   
3. 
   Farmasevtikada boshqaruv tizimining shakllanishi va rivojlanishi.
   
4. 
   Boshqarish uslublari
   
5. 
   Farmasevtik tashkilotlarini boshqarishda zamonaviy yondashuv
   
6. 
   Rivojlanish qonuniyatlari va tamoyillari
   
7. 
   Ma’muriy boshqaruv ishini tashkil qilish
   
8. 
   Boshqarish qarorlarining tasniflanishi
   
9. 
   Farmasevtik tashkilotlarni boshqaruv jarayonida qaror qabul qilish
   
10. 
    Farmasevtik korxonalar boshqaruvida qo‘llaniladigan tamoyillarni amalga oshirish
    

11. Farmasevtik tashkilotlarni boshqarish tizimini shakllantirishda boshqarish maqsadi, uning turlari, mohiyati, boshqarish funksiyalari.


Tayanch iboralar: Boshqaruv, Farmasevtikada boshqaruv, boshqarish usullari, boshqarish konsevsiyasi, boshqaruvda rivojlanish qonuniyatlari

Hozirda barcha tashkilotlar shu bilan bir qatorda farmasevtik tashkilotlarni boshqaruvsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. To‘g‘ri amalga oshirilgan boshqaruv bu tashkilotning rivojlanishidakatta ahamiyatga ega.
Zamonaviy boshqaruv bu ko‘p tarmoqli faoliyat bo‘lib, u o‘z ichiga boshqaruv siyosatini, munosabat tizimini, amaliyotti va tahlilni oladi. Hozirgi kunda tashkilotni rivojlanishi uchun hamma uchun umumiy bo‘lgn boshqaruv shakli mavjud emas.
Tarixiy boshqaruv zamonaviy boshqaruvdvn ancha oldin payda bo‘lgan. Fikrlarga qaraganda, boshqaruv tizimi inson jamiyati shakllangandan boshlab paydo bo‘lgan. Boshqaruv bir inson bajara olmaydigan maqsadga erishish uchun kerak bo‘ladi. Boshqaruv asosida meo‘nat taqsimomi yuzaga kelgan.
Boshqaruvning yuzaga kelishi munosabati bilan Karl Marks boshqaruv yuzasidan shunday deydi “har bir turdagi katta miqyosdagi hoh ommaviy hoh hamkorlikdagi mehnat bo‘lsin boshqaruvni talab qiladi, bu esa umumiy vazifalarni bajarishda shahsiy mehnat taqsimotini belgilaydi. Natijada ishlab chiqarish yaxshilanadi. Masalan olganda bitta skripkachi o‘zini o‘zi boshqaradi, orkestr uchun dirijer kerek bo‘ladi.
Boshqaruvni rivojlantirish tarixi bir necha ming yillarga ega, bu asosan jamiyatda, iqtisodiyotda va ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarning butun tizimida yuz beradigan o'zgarishlarning butunligini aks ettiruvchi va izchil davom etadigan evolyutsion jarayondir.
Shu bilan birga, boshqaruv faqat XIX asrning oxiri - XX asrning boshlarida paydo bo‘ldi, unda to‘plangan tajribani umumlashtirishga va biznesni boshqarish uchun asos bo‘lgan ilmiy boshqarish asoslarini yaratishga urinish bo‘lgan edi. O‘sha paytda boshqaruv funksiyalari sezilarli darajada murakkablashdi va professional menedjerlarning maxsus bilimlari, ko‘nikmalari talab qilindi. Buning sababi shundaki, dunyodagi etakchi mamlakatlarning ko‘pchiligida yirik ishlab chiqarish korxonalari tashkil etilib, ularni ratsional ishlab chiqarish va mehnatga bo‘lgan ehtiyoji katta edi.
Umuman olganda, XIX asr oxiri - XX asr boshlarida dunyodagi boshqaruvning paydo bo‘lishi. quyidagi shartlar bilan bog‘liq:
• yirik korporatsiyalarning paydo bo‘lishi, boshqaruv ishlarining hajmi va murakkabligi oshishiga olib keladi;
• ommaviy ishlab chiqarishni rivojlantirish, boshqarish uchun talablarni oshirish va menejerlarning maxsus bilimlarni, ko‘nikma va qobiliyatlarni talab qiladigan murakkab boshqaruv muammolari bilan kurashish imkoniyatini cheklash;
• bozor sub’ektlari sonining ko‘payishi va natijada boshqaruvga professional yondashishni rivojlantirishni talab qiluvchi raqobatni rivojlantirish.
O‘zbekiston Respublikasi farmasevtika tizimidagi islohotlar, bozor iqtisodiyoti tamoyillari asosida amalga oshayotgan tez sur’atli o‘zgarishlar farmasevtik tashkilotlarni zamonaviy talablar darajasida, optimal usullar yordamida boshqarishni taqozo etmoqda. Xalqaro farmasevtika bozoridagi turli xil ijtimoiy va iqtisodiy jarayonlarda mutaxassislar tomonidan keng miqyosda foydalanilayotgan «boshqaruv» tushunchasi respublikamiz farmasevtika tizimiga ham deyarli tez va mustahkam kirib keldi.
Boshqaruv tamoyillari, funksiya va usullarini qo‘llagan holda belgilangan maqsadga erishish uchun mavjud resurslardan (moddiy, moliyaviy, mehnat, axborot) samarali foydalanishga qaratilgan faoliyatdir. Farmasevtik boshqaruv farmasevtika faoliyatining asosini tashkil etgan aholi va davolash muassasalarini samarali dori vositalari va tibbiy buyumlar bilan ta’minlash maqsadida insonlar, moliya, ishlab chiqarish va sotuv faoliyatini boshqarishga qaratilgan jarayondir.

1.