Farmakologiya

sulfat, Karlovar tuzi,  kanakunjut moyidan tashqari xolinomi-
metiklar (aseklidin, pilokarpin va b.), gistamin, vazopressin va
qoncho‘pdan tayyorlangan preparatlar misol bo‘ladi.
Surgi dorilar
Ingichka va, ayniqsa, yo‘g‘on ichakning harakati sustlashib
qolganda undagi massaning surilishi sekinlashib, chiqib ketishi
qiyinlashadi va qabziyat yuz beradi. Bunday holatni turli
sabablar keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, doim quyuq va
quruq ovqatlanish, kam harakatlanish, surgi dorilarga o‘rganib
qolish va boshqalar. Qabziyatni davolashda uning sabablari
aniqlanadi va ularni yo‘qotish tadbirlari ko‘riladi (har xil ovqat
iste’mol qilish, me’yorida harakatlanish va boshqalar). Qabziyat
ko‘pincha yoshi o‘tgan kishilarda uchraydi va ancha tashvish
keltiradi.
Ichak harakatini tiklash va kuchaytirish maqsadida turli dori
vositalari beriladi. Bular qatoriga xolinomimetik va antixoli-
nesteraz preparatlar (pilokarpin, prozerin, aseklidin) kiradi.
Lekin, bu preparatlaning boshqa a’zolarga va tizimlarga ta’siri
ancha kuchli bo‘lgani uchun ular surgi vositalari sifatida ishlatil-
maydi. Bularning o‘rnida, asosan, ichakning o‘ziga ta’sir etib,
uning harakatini jonlantiradigan dori vositalari keng qo‘llaniladi.
Surgi dorilar kimyoviy tuzilishi, ta’sir mexanizmi va
qo‘llanilishi bo‘yicha quyidagi guruhlarga ajratiladi:
1. Òuzli surgi vositalari: magniy sulfat, natriy sulfat.

---

253
2. O‘simlik preparatlari: ramnil, antrasennin, rovoch ildizi,
frangula po‘stlog‘i, tog‘jumrut urug‘i, sano bargi, senadeksin
tabletkalari, kanakunjut moyi, kafiol.
3. Sintetik preparatlar: izofenin, izoman tabletkalari, bisa-
kodil, guttalaks.