Farmakologiya

ASOSAN UZUNCHOQ MIYAGA TA’SIR ETADIGAN
DORI VOSITALARI  (ANALEPTIKLAR)
Analeptik (analepsis) grekcha so‘zdan olingan bo‘lib,
tiklovchi, tiriltiruvchi ma’nosini bildiradi. Analeptiklarning
asosiy farmakologik xossasi shundan iboratki, ular uzunchoq
miyada joylashgan nafas olish va tomirlarni harakatlantiruvchi
markazlar faoliyatiga ta’sir etib, ularning susaygan funksional
holatini, nafas olish va qon tomirlari tonusini tiklaydi yoki
normal holatga keltiradi. Shu sababli bu guruhdagilar tirilti-
ruvchi preparatlar deb ham yuritiladi. Preparatlarning ko‘p-
chiligi uzunchoq miyadan tashqari markaziy nerv tizimining
ko‘pchilik qismiga sezilarli darajada qo‘zg‘atuvchi ta’sir
ko‘rsatadi. Natijada harakat qo‘zg‘alishi, katta dozalarda esa
umumiy titroq keltirib chiqarishi mumkin. Ko‘pchilik analep-
tiklar boshqaruvi markaziy tuzilmalarni bu xil qo‘zg‘atishi
sababli moddalar almashinuvi oshadi, tananing, ayniqsa, bosh
miyaning kislorodga bo‘lgan talabi ham ortadi.
Analeptiklar ta’sir mexanizmi va ta’sir etish joyiga qarab
ikki guruhga bo‘linadi: b e v o s i t a  va b i l v o s i t a  ta’sir
etuvchilar.

---

191