Farmakologiya

Zamburug‘larga qarshi dori vositalari
Zamburug‘larning ko‘pchilik turi ma’lum bo‘lib, ularning
ayrimlari (patogen va yarimpatogen turda) tanada turli xil
ko‘rinishdagi kasalliklarni (mikoz) yuzaga keltiradi. Ular,
asosan, teri, shilliq pardalar va ichki a’zolarning jarohatlanishi
bilan kechadi.
Òerini shikastlaydigan shakli dermatomikoz deyiladi. Mikoz-
larning bu shakli ancha keng tarqalgan bo‘lib, ko‘pincha teri
bilan birga tirnoqni ham jarohatlaydi (epidermofitiya), boshdagi
sochlarni zararlaydi (trixofitiya, mikrosporiya). Shuning uchun
bularni davolashdan oldin preparatlarning mahalliy ta’siri
bevosita va samarali bo‘lishi uchun tirnoq zararlangan bo‘lsa,
uni olib tashlash, soch shikastlangan bo‘lsa, uni tushirib
yuborish (epilatsiya) talab qilinadi.
Dermatomikozlarni davolashda preparatlar har xil yo‘llar
bilan yuboriladi. Zamburug‘larga rezorbtiv yo‘l bilan ta’sir
qilish maqsadida ko‘proq antibiotik — grizeofulvin va nizoral
preparatlari qo‘llaniladi.
Grizeofulvin preparati zamburug‘ning rivojlanishini tor-
mozlaydi. Antibiotik dermatomikozning ko‘pchilik turlarida
shifobaxsh ta’sir etadi. Zamburug‘larning grizeofulvinga
chidamli bo‘lib qolish hollari kuzatilmaydi. Preparat me’da-
ichakdan yaxshi so‘riladi va terining shox qavati, sochlar va
tirnoqlarning zamburug‘larga chidamliligi oshadi. Antibiotik
tanadan sekin-asta peshob bilan metabolit shaklida va
o‘zgarmagan holda chiqariladi. Preparat ayrim noxush holatlarni
(bosh aylanishi va og‘rishi, ko‘ngil aynishi, ich ketishi, allergik
reaksiya) keltirib chiqarishi mumkin. Ayrim hollarda buyrak
va jigar faoliyati buziladi.
Nizoral preparatining ta’sir doirasi keng bo‘lib, zamburug‘
hujayra devori o‘tkazuvchanligini buzadi. Shu sababli zambu-
rug‘larga xos bo‘lgan tolalar va koloniya hosil qilishi ro‘y
bermaydi. Preparat teri, soch va shilliq parda mikozida tavsiya
etiladi.
Dermatomikozlarni davolashda rezorbtiv ta’sir yo‘lidan
tashqari preparatlarni mahalliy qo‘llash usuli ham mavjud.
Ushbu maqsadda amikozol, mikozolon, mikoseptin, nitro-
fungin, oktitsil va boshqalar qo‘llaniladi.

---

344
Amikozolni mahalliy qo‘llaganda zamburug‘larning har xil
turlariga (dermatomikoz, kandidamikoz, mikrosporiya va
boshqalar) ta’sir ko‘rsatib, ularning rivojlanishini to‘xtatadi
va yemiradi. Shuning uchun bu preparat surtma holida tovon
epidermofitiyasi, trixofitiya, mikrosporiya va boshqa teri
zamburug‘ kasalliklarida ko‘p beriladi.
Mikozolon surtmasi yallig‘lanishga, allergiyaga va teri
mikozlariga qarshi ta’sirga ega. Uning tarkibida deperozolon va
mikonazol bo‘lganligi sababli teri va tirnoq zamburug‘ kasalligida
ham tavsiya etiladi.