Farmakologiya

Òetratsiklinlar.
Òetratsiklinlar ta’siri keng spektrli hisoblanadi. Ular gram-
musbat va grammanfiy bakteriyalarga qarshi samaralidir.
Ayniqsa, batsillalar, dizenteriya, qorin tifi, o‘ta xavfli yuqumli
kasalliklardan — toun, tularemiya, brutselloz, vabo, traxo-
mani davolashda samaralidir. Grammusbat bakteriyalarga ta’siri
penitsillin guruhiga qaraganda kuchsizroq. Ularga nisbatan
bakteriyalar turg‘unligi sekin-asta yuzaga chiqadi.

---

321
Òetratsiklinlar bakteriya hujayrasi ribosomalarida oqsil
sintezini buzadi, shu bilan bir vaqtda ular ayrim metall
ionlarini (Mg, Ca) biriktirib, fermentlar faolligini susaytirib
bakteriostatik ta’sir ko‘rsatadi.
Preparat me’da-ichak yo‘llaridan yaxshi so‘riladi, qonda
2—4 soatdan so‘ng dorining yuqori miqdori to‘planadi, uzoq
muddat davomida jigarda, suyak to‘qimasida ma’lum miqdorda
to‘planadi. Òetratsiklin turli to‘qima to‘siqlaridan yengil o‘tadi.
Òanadan peshob va safro tarkibida chiqib ketadi, ayni vaqtda
ingichka ichakdan qisman qayta so‘riladi.
Òetratsiklinlar penitsillin va streptomitsin preparatlariga
mikroblar turg‘unligi hosil bo‘lganida, ayniqsa, samarali. Ular,
asosan, og‘iz orqali qabul qilinib, har 4—8 soatda tavsiya
etiladi.
Ushbu guruh preparatlari nojo‘ya ta’sir etishi mumkin,
chunonchi allergik reaksiyalar, tana harorarining ko‘tarilishi,
dispepsiya holatlari, jigar faoliyatining o‘zgarishi kuzatiladi.
Homiladorlikning birinchi yarmida va bolalarga tavsiya etilmaydi.
Bundan tashqari, tetratsiklinlar suyak to‘qimasida to‘planib,
uning shakllanishiga, tishlarning o‘sishiga salbiy ta’sir etishi
mumkin. Ba’zan tetratsiklinlar guruhi modda almashinuvi
jarayonlariga ham ta’sir etishi natijasida oqsil sintezi pasayadi,
tanadan suv, natriy, aminokislotalar va ayrim vitaminlar
chiqishi tezlashadi. Uzoq muddat qo‘llash oqibatida ichak
mikroflorasida saprofitlar  halok bo‘lib, aynan shu guruh
preparatlarga nisbatan turg‘un bo‘lgan bakteriyalar oilasi paydo
bo‘lishi, natijada kandidomikoz kasalligi avj olishi mumkin,
ba’zan esa B vitaminlar guruhining yetishmasligi kabi
o‘zgarishlar kuzatiladi. Shu sababli muolaja davomida pre-
paratlarni nistatin va B vitaminlar guruhi bilan qo‘shib qo‘llash
tavsiya etiladi.