Farmakologiya

Natriy sitrat qonda dissotsiatsiyalanib, kislota anionini
hosil qiladi. Bu esa qondagi kalsiy ioni bilan bog‘lanadi va
qiyin dissotsiatsiyalanadigan tuz hosil qiladi. Shu sababli
kalsiy ionining miqdori kamayadi. Natijada protrombinning
trombinga o‘tishi to‘xtaydi, polimer fibrinning gelga o‘tishi
ham tormozlanadi. Natriy sitrat qonni saqlash maqsadida
konservatsiya uchun stabilizator sifatida keng ishlatiladi. Bu
maqsadda 100 ml qonga preparatning 4% li eritmasidan 10
ml qo‘shiladi.

---

275
Girudin poliðeptid hisoblanib, tibbiyot zulugining so‘lak
bezidan olinadi. Uning ta’sirida fibrinogenning fibringa o‘tish
jarayoni to‘xtaydi. Òibbiyot zuluklari tromboflebit, giðertoniyada
chakkaga va tananing boshqa sathiga qo‘yiladi.
Bilvosita ta’sir etuvchi antikoagulantlarga shunday prepa-
ratlar kiradiki, ular vitamin K ning raqobatli antagonisti
sifatida jigarda u bilan faol bo‘lmagan birikma hosil qiladi.
Natijada vitamin K protrombin sintezida qatnasha olmaydi. Shu
sababli protrombin, prokonvertin va qon ivish omillari hosil
bo‘lishi buziladi. Qon ivimaydi. Ushbu guruh preparatlarning
bunday ta’siri faqat tana (in vivo) sharoitida yuzaga chiqadi,
probirkada esa (in vitro) bo‘lmaydi. Ularning qon ivishiga
bo‘lgan ta’siri asta-sekin boshlanib, 2—3 kun davomida yuzaga
chiqadi. Òa’sirning davom etishi esa bevosita antikoagulant-
larnikiga qarshi o‘laroq bir necha kun davom etadi. Qayta-qayta
berilganida kumulatsiya keltirib chiqaradi. Shu sababli bu
antikoagulantlar tez tibbiy yordam maqsadlarida ishlatilmaydi.
Ular tavsiya etilganda bemor shifokor nazoratida bo‘lishi kerak.
Bu guruhga kiruvchi preparatlar, asosan, ikki kimyoviy
guruhga aloqador: kumarin unumlari (neodikumarin, sinkumar,
fepromaron) va indandion unumlari (fenilin, omefin). Ular
ta’sir etish tezligi va davom etishi bo‘yicha bir-biridan farq qiladi.
Bilvosita antikoagulantlar tromboflebit xastaligini davolashda
va uning oldini olish maqsadida, stenokardiyaning og‘ir klinik
turlarida, miokard infarktida, endarteriit, qorason kasalliklarida
tavsiya etiladi.
Bu preparatlar me’da va ichak yara kasalligi, nefrit, o‘tkir
endokardit, homiladorlik davrida, bavosilda qo‘llanilishi man
etiladi.
Ushbu preparatlarning dozasi ko‘payib ketganda teri ostidan
va shilliq pardalardan qon ketishi, peshobda eritrotsitlar paydo
bo‘lishi mumkin. Bunday hollarda preparatni berish to‘xtatiladi.
Bemorga qon quyiladi. Vitamin K preparatlari (vikasol) tavsiya
etiladi.