Farmakologiya

Qoramug‘ alkaloidlari bachadon mushaklarini asta-sekin
qisqartiradi, tonusni oshiradi va bu ta’sir uzoq vaqt saqlanadi.
Natijada mushaklar orasidan bachadonning shilliq qavatiga
o‘tayotgan qon tomirlari qisqaradi va qon ketishi to‘xtaydi. Shu
sababli bu preparatlar bola tug‘ilganidan so‘ng kuzatiladigan
bachadonning atonik qon ketishi chog‘ida qo‘llaniladi. Bundan
tashqari, ergotamin va ergometrin alkaloidlar -adrenoretsep-
torlarni to‘sadi va qo‘zg‘atadi (qisman antagonistik ta’sir).
Qoramug‘ alkaloidlari bachadon mushaklarini qisqartirib,
tonusini oshiradi. Shuning uchun ham bu dorilar, asosan,
bachadondan qon ketganda, xususan, tug‘uruqdan keyin
terapevtik dozalarda tavsiya etiladi. Chunki ular kichik dozada
bachadonning ritmik qisqarishini kuchaytiradi. Ularni faqat
yo‘ldosh tushganidan keyingina qo‘llash mumkin. Aks holda
yo‘ldoshning bachadon bo‘shlig‘ida ushlanib qolishi xavfi
tug‘iladi, bu esa jiddiy asoratlarga sabab bo‘lishi mumkin.
Òug‘uruqni tezlashtirish uchun qoramug‘ preparatlari
qo‘llanilmaydi, chunki ular miometriyning kuchli va notekis
spastik qisqarishiga sabab bo‘lib, bachadon bo‘shlig‘idan
homilaning chiqishini qiyinlashtiradi, bunda asfiksiya yuz berib,
bachadon yorilishi ham mumkin.
Bu preparatlar uzoq vaqt qo‘llanishi natijasida surunkali
zaharlanish (ergotizm) ro‘y berishi mumkin. Bunda talvasa
tutishi, periferik qon tomirlari qisqarishi natijasida oyoqda
gangrena boshlanadi va boshqa og‘ir oqibatli o‘zgarishlar
kuzatiladi.
Qoramug‘ preparatlaridan amaliyotda ergometrin maleat,
metilergometrin, ergotal va ergotamin gidrotartrat qo‘lla-
niladi.
Bachadondan qon ketishida yana ayrim o‘simliklardan
olinadigan suyuq ekstraktlar ham qo‘llaniladi. Ular, asosan,
hayz ko‘rish bilan bog‘liq bo‘lgan ko‘p qon ketishida

---

263
(metroragiya) beriladi. Ular tarkibidagi moddalarning ta’siri
bachadon tonusining oshishi, qon tomirlar qisqarishi va qon
ivishining tezlashtirilishi bilan namoyon bo‘ladi. Bu guruhga,
asosan, suvzamchi, toron, jag‘-jag‘, qichitqi, bodrezak va
zirkdan tayyorlangan preparatlar misol bo‘ladi. Stiðtitsin
(kotarnin) esa sintetik preparat bo‘lib, bachadonning tonik
qisqarishini oshiradi, tug‘uruq va abortdan keyin bachadondan
qon ketishini to‘xtatish uchun tavsiya etiladi.