Farmakologiya

Saluretiklarga, asosan, dixlotiazid va unga yaqin bir qator
preparatlar kiradi. Ular peshob haydaydigan ta’siri bo‘yicha
og‘iz orqali beriladigan preparatlar orasida eng kuchli
diuretiklardan hisoblanadi va tibbiyot amaliyotida keng miqyosda
qo‘llanadi.
Bu preparatlar buyrak kanalchalarining proksimal qismiga
ta’sir ko‘rsatib, natriy ionlarining qayta so‘rilishini tormozlaydi.
Shu bilan birga ular kanalchalarning distal qismida natriy
bikarbonat va kaliyning chiqishini oshiradi.
Preparatlarning ta’siri ichilgandan keyin 30—60 daq.
o‘tgach boshlanadi, 2—3 soat davomida ta’siri kuchayib borib,
8—12 soat davom etadi. Ular, asosan, yurak-qon tomiri
yetishmovchiligi, jigar va buyrak kasalligi tufayli paydo bo‘la-
digan shishlarda, giðertoniya, glaukoma, homiladorlik toksiko-
zida buyuriladi.
Saluretiklarning asosiy kamchiligi: ular kaliy ionlarining
chiqishini tezlashtirgani uchun qonda kaliy miqdori ka-
mayadi. Bu ishtahaning pasayishiga, mushaklar tonusining
bo‘shashishiga va yurak ritmining buzilishiga olib keladi. Bunda
yurak glikozidlari berilayotgan bo‘lsa, ularning zaharli ta’siri
kuchayadi. Shu sababli saluretiklar uzoq muddat davomida
berilmaydi. Agar 5—6 kundan ortiq beriladigan bo‘lsa, kaliy
saqlaydigan preparatlar (kaliy xlorid, panangin, asparkam),
kartoshka, turshak, sabzi kabi mahsulotlar beriladi. Sa-
luretiklarning ta’siri natijasida peshob kislotasining tanada
yig‘ilib qolishi podagraga (mayda bo‘g‘imlarning og‘rishi,
shishib qolishi) xos bo‘lgan o‘zgarishlarga sabab bo‘lishi
mumkin.
Laziks (Furosemid) antranil kislota unumi bo‘lib, peshob
haydovchi ta’siri tez vujudga keladi (venaga yuborilganda
2—3 daq. da, ichilsa 20—30 daq. o‘tgach). Òa’sir muddati,

---

236
yuborilgan yo‘liga qarab, 2—8 soatgacha davom etadi.
Laziksning ijobiy tomonlaridan biri u boshqa diuretiklar naf
qilmaganda ham o‘z ta’sirini saqlaydi. Bundan tashqari, uni
venaga yuborish mumkinligi tez yordam ko‘rsatish zaru-
riyatida qo‘l keladi. Laziksning ta’sir mexanizmi yaxshi
aniqlanmagan. U natriy va xlorning qayta so‘rilishini butun
nefron bo‘yicha tormozlaydi, kaliy sekretsiyasini esa oshiradi,
degan fikr bor.